16/02/2019
Του Νίκου Τσούλια*
Είναι οι πιο όμορφες και οι πιο δυνατές αλλά
και οι πιο σύνθετες και πιο δύσκολες σχέσεις στην ιστορία του ανθρώπου!
Και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς αφού εδώ η αγάπη ομού με τη γνώση
φτάνουν στις κορυφώσεις τους και η μια αναζωογονεί και θρέφει την άλλη.
Και μόνο η καθημερινή συνύπαρξη στον ίδιο χώρο
για χρόνους και καιρούς, για ευτυχισμένες και για δυστυχισμένες στιγμές,
για χαρές που βαστάνε μια ζωή και για πίκρες που υπονομεύουν τη ζωή
διαμορφώνει ένα ισχυρό πλέγμα σχέσεων. Είναι σχέσεις διαρκώς
εξελισσόμενες, με τον πρώτο λόγο να τον έχουν οι γονείς στο μεγάλο
διάστημα της ζωής και τα παιδιά στο μικρότερο. Υπάρχει και εξουσιαστική
μορφή αλλά και εξαρτησιακή όψη στις σχέσεις που καθορίζονται είτε από
την οικονομική βάση της οικογένειας είτε από την υγεία των μελών της
είτε από κάποια παρακμιακή νοοτροπία.
Η αγάπη εδώ είναι
σε διαρκή ανθοφορία. Είναι
αγάπη που απορρέει από τη συνείδηση και την ευθύνη για να συνεχιστεί η
ζωή με καλύτερους όρους στην επόμενη γενιά. Αμέριστη και ασύνορη η αγάπη
των γονέων προς τα παιδιά. Διαπνέεται από το αίσθημα της ανιδιοτελούς
προσφοράς. Φτάνει στα όρια της αυτοθυσίας. Οι γονείς ζουν και αναπνέουν
για τα παιδιά τους. Τα όνειρά τους μετασχηματίζονται σε όνειρα των
παιδιών τους. Για τους γονείς, τα παιδιά τους είναι πάντα παιδιά – ακόμα
και αν αυτά έχουν φτάσει σε ώριμη ηλικία!
Η αγάπη αυτή δεν είναι κληρονομική. Δεν είναι
βιολογική και γενετική η σχέση. Ακόμα και αυτή η βιολογική της όψη
γίνεται αντιληπτή και συνειδητοποιείται μέσα από την ίδια τη ζωή και την
καθημερινή εξέλιξη. Η σχέση είναι κοινωνική και πολιτισμική,
συναισθηματική και ψυχική και διαμορφώνεται μέσα από τις μικρές και τις
μεγάλες στιγμές των ανθρώπων που ζουν κάτω από την ίδια στέγη, που
μοιράζονται ψωμί και όνειρα, αγωνίες και φιλοδοξίες. Όσο ισχυρή είναι η
οικογένεια τόσο ισχυρή είναι και η αντίστοιχη κοινωνία, γιατί είναι η
αγάπη ο βασικός δεσμός, η αγάπη για τον άνθρωπο, για τη ζωή, για το
μέλλον.
Η αγάπη των παιδιών προς τους γονείς γεννιέται
αδιόρατα. Οι ρίζες της φυτρώνουν στην αγκαλιά των γονέων τους από τότε
που είναι μωρά. Η σωματική επαφή, η απόλυτη εγγύτητα των σωμάτων
συνεχίζει να έχει – για τη μητέρα – το ζωτικό ρόλο του ομφάλιου λώρου,
μόνο που τώρα δεν είναι η βιολογική τροφοδοσία το περιεχόμενο αλλά η
συναισθηματική καλλιέργεια και η ψυχική συνδέσμωση. Καθετί το ξένο
φοβίζει το μικρό παιδί και αναζητά το απάγκιο στη μητέρα του ή στον
πατέρα του. Η παλιότερη εικόνα του παιδιού που βαστάει τραβώντας δυνατά
το φουστάνι της μητέρας του είναι ασύλληπτα εμβληματική και φοβερά
συμβολική. Και τα πρώτα του βήματα στον παιδικό σταθμό και στο
νηπιαγωγείο αλλά και στο δημοτικό σχολείο θα είναι πάντα μια μικρή αλλά
σκληρή δοκιμασία του, γιατί αντικαθίσταται έστω προσωρινά η γονεϊκή
αγάπη και το οικείο από την εκπαιδευτική φροντίδα και το «ξένο».
Κι όμως πάνω στο κραταιό στερέωμα της πιο
όμορφης αγάπης και της θέρμης της οικογενειακής εστίας και της γονεϊκής
υπερπροστασίας πρέπει να πέσουν οι σπόροι και να καλλιεργηθεί το έδαφος
για τη σταδιακή αποκόλληση των παιδιών από την οικογενειακή – κοινωνική
τους μήτρα και να δημιουργήσουν το δρόμο της αυτονομίας τους και της
αυτοπραγμάτωσής τους.
Οι σχέσεις γονέων και παιδιών έχουν μέσα τους και
παθογένειες και συγκρούσεις, μετωπικές αντιπαραθέσεις και επώδυνες
ρήξεις. Το Οιδιπόδειο σύμπλεγμα και η πατροκτονία φωλιάζουν αδιόρατα στο
φοβερό κόσμο του ασυνείδητου και μπορούν να εισχωρούν είτε συμβολικά
είτε παθολογικά στη ζωή των παιδιών κυρίως και να υπονομεύσουν το μέλλον
τους. Τα σύνορα μεταξύ κηδεμονίας – εξουσίας και ελευθερίας είναι πάντα
ασαφή και διαρκώς μεταβαλλόμενα.
Και όταν μετατοπιστεί η ευθύνη της κοινής ζωής –
σε κάθε περίπτωση ανεξάρτητα από την ύπαρξη διαφορετικών πλέον εστιών –
από τους γονείς στα παιδιά, θα αντιστραφούν οι ρόλοι και δεν θα είναι
τώρα η αγωνία για τη στήριξη των μικρών βλαστών αλλά για τους γέρικους
κορμούς. Κι όμως, είναι εξίσου όμορφη αυτή η έγνοια. Γιατί κανένα παιδί
(ενήλικας πλέον) δεν μπορεί να ονειρευτεί ανέφελη τη ζωή του, αν δεν
φροντίσει την ανημποριά των γονέων του. Η συνείδηση είναι πάντα παρούσα
και πανίσχυρη…
Γνώρισα έναν νέο, που δεν είχε γνωρίσει ποτέ
τους γονείς του. Ως μωρό βρέθηκε κάπου εγκαταλειμμένο. Δεν μπόρεσα ποτέ
να καταλάβω το δράμα του. Πώς είναι η ζωή χωρίς να έχεις γνωρίσει τη
μητρική και την πατρική αγκαλιά; Πώς μπορεί να διαμορφώσεις
προσωπικότητα χωρίς την οικογενειακή θαλπωρή; Πώς είναι ο κόσμος και ο
εαυτός μας χωρίς την αγάπη των γονέων; Πώς είναι η ζωή χωρίς την πιο
όμορφη αγάπη;
*Ο Νίκος Τσούλιας είναι πρώην πρόεδρος της ΟΛΜΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου