Ο ετεροχρονισμός της "κοινωνικής άνοιξης"!

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ*

Η "συμφωνία" ή το νέο  μνημόνιο δείχνουν ότι σελίδα αλλάζει όχι όμως και εποχή για την πολυαναμενόμενη κοινωνική άνοιξη. Η φυγή από τον φονταμελισμό της λιτότητας θέλει άνεμο άλλης εποχής σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η εμμονή με συνυπογραφή της ΕΕ και κυβέρνησης στην επιμήκυνση των μνημονιακών πολιτικών ετεροχρονίζει την άνοιξη. Ένα ηχηρό μήνυμα παράλληλα με τις εκλογές στις Κάτω χώρες ή την Γαλλία : άλλο η ανακοπή του ακροδεξιού λαϊκισμού και άλλο ένα νέο θετικό κύμα δημοκρατίας και ευημερίας. Διανύουμε διάσταση μίνι μεσαίωνα (επί της ουσίας) και βέβαια η αναγέννηση "έρχεται" σε άγνωστο ιστορικό χρόνο και ίσως με περισσότερα κοινωνικά ερείπια. Με μισθούς, συντάξεις, κοινωνική προστασία σε διαρκή πτώση, από το 2008, αποδομείται το δυτικοευρωπαϊκό όραμα σύγκλισης,  κορυφώνεται η αγωνία, ο φόβος για το τι μπορεί να συμβεί αύριο. Στοιχείο που την ανακοπή του εθνικισμού την καθιστά προσωρινή και σπρώχνει στον λαϊκισμό δεξιές και συντηρητικές δυνάμεις. Οι μύθοι όπως η "απελευθέρωση της αγοράς εργασίας" με μείωση της προστασίας της απασχόλησης για την αντιμετώπιση της ανεργίας -τώρα από μια νέα γενιά μελετών- συμπεραίνεται ότι δεν αποδίδει, ενώ αντίθετα ο κατακερματισμός αυξάνει  την επισφάλεια των θέσεων εργασίας σε πολλές χώρες. 

Από την άποψη αυτή είναι απογοητευτική η απορρύθμιση του κοινωνικού δικαίου με τα μέτρα που αποδέχτηκε η κυβέρνηση χωρίς μάλιστα να εισάγει νέο -καλό ή κακό- δίκαιο αλλά μόνο την επιτάχυνση προλεταριοποίησης και περιθωριοποίησης  μεσαίων στρωμάτων. Τα δε "αντίμετρα" αν τα δούμε θετικά -και όχι ως όχημα για τα μέτρα- δεν έχουν μορφή ή πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής αλλά εμπεριέχουν  μια αρνητική και επικίνδυνη ρήτρα: την περιπτωσιολογική και συγκυριακή μορφή κρατικής φιλανθρωπίας αντί για κοινωνική πολιτική. Ακόμη και η διαβούλευση για περιφερειακά και εθνικό σχέδιο είναι έωλο αφήγημα ανάπτυξης γιατί: στερείται νέου ή  δεσμευτικού χαρακτήρα και είναι κολλημένο επί του ΕΣΠΑ, δηλαδή αμφίβολης αποτελεσματικότητας στην κρίση αφού, ακόμη και με τον καλύτερο σχεδιασμό και απορροφητικότητα, δεν είναι ικανό για αλλαγή παραγωγικού μοντέλου. 

Το μόνο που απομένει είναι μια σοβαρή πρόταση αλλαγής στις διαδικασίες χάραξης πολιτικής για με θέσπιση κριτηρίων ισορροπίας και αναφοράς μεταξύ οικονομικού και κοινωνικού. Αλλά από ποιούς στην Ευρώπη ή εδώ; όταν η σοσιαλδημοκρατία είναι άνευ πυξίδας  ανάμεσα στην αγορά, το κράτος, την κοινωνία και εδώ αδυνατεί ακόμη στην αυτόνομη πορεία έξω από το πλέγμα πιέσεων για ρόλο συμπληρώματος προς τα δεξιά ή αλλού.

Ζούμε τον μεγαλύτερο ανασχηματισμό εισοδημάτων από τη βιομηχανική επανάσταση με  την παγκοσμιοποίηση και τις κατανομές εισοδημάτων, απασχόλησης. Από το 1988 έως το 2008 μεγάλα κέρδη έχουν πραγματοποιηθεί από τους ανθρώπους του 1% να απολαμβάνει το 48% του παγκόσμιου πλούτου. Ανάλογες οι επιπτώσεις του εμπορίου ή γενικότερα στα εισοδήματα και τη διανομή ή την  εργασία και τις θέσεις εργασίας στην μεσαία τάξη μεταξύ των κυρίαρχων χωρών και μή.

Οι πολιτικές συνέπειες  ενός παγκόσμιου «γραφήματος ελέφαντα» και η κοινωνική μόχλευση συντελούνται σε εθνικούς πολιτικούς χώρους. Και ήδη είμαστε σε διάστημα, όπου οι αυξανόμενες εθνικές ανισότητες, πέρα από την παγκόσμια φτώχεια, μπορεί να αποδειχθούν δύσκολα διαχειρίσιμες  πολιτικά και αυτό είναι το στοίχημα -λίγων πιθανοτήτων- για την παρούσα διακυβέρνηση όχι μόνο για τον χρόνο των εκλογών αλλά κυρίως για  την τύχη ή ακριβέστερα τα γεγονότα και τις κοινωνικές συνθήκες που μπορεί να συνοδεύουν την ολοκλήρωση του κύκλου της!

*Ο Σπύρος Παπασπύρος είναι πρώην πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ