Η επικαιροποιημένη Έκθεση του ΟΟΣΑ για την Εκπαίδευση και η ελληνική πραγματικότητα

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ESOS

Του Κώστα Ανθόπουλου
Μέλους του Δ.Σ. του Α΄ Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης
Στο παρελθόν αναζητήθηκε από διάφορες ηγεσίες του Υπουργείου Παιδείας η τεχνοκρατική υποστήριξη για θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής τόσο από διεθνείς φορείς και οργανισμούς όσο και από επιστημονικές επιτροπές, προκειμένου να επιτευχθεί η πολιτική νομιμοποίηση κυβερνητικών εκπαιδευτικών επιλογών.  Ένας τέτοιος Οργανισμός στον οποίον κατέφυγαν οι ελληνικές κυβερνήσεις σε τρεις χρονικές περιόδους, (1980,1995,2011) είναι ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

Οι εκθέσεις που συντάχθηκαν αφορούσαν κρίσιμους τομείς του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος και περιελάμβαναν συμπεράσματα,  παρατηρήσεις και υποδείξεις εμπειρογνωμόνων, για λήψη μέτρων με κατεύθυνση την ποιοτική βελτίωση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Οι προτάσεις αυτές έγιναν δεκτές άλλοτε με επιφύλαξη από την ακαδημαϊκή κοινότητα, άλλοτε με θετική κριτική διάθεση ιδίως από κοινωνικούς φορείς που εμπλέκονται με το εκπαιδευτικό έργο (γονείς, Τοπική Αυτοδιοίκηση κ.α.) , και άλλοτε με δυσαρέσκεια  και αντίδραση από τους οργανωμένους συνδικαλιστικούς εκπαιδευτικούς φορείς.
Τη περίοδο 2011-14 επιχειρήθηκε από τις διαδοχικές ηγεσίες του Υπουργείου Παιδείας να εφαρμοστούν μέτρα που εμπεριέχονταν στις θέσεις και προτάσεις της έκθεσης του ΟΟΣΑ που επεξεργάστηκε ειδική επιτροπή από εμπειρογνώμονες η οποία αναφέρονταν ιδιαίτερα που είχαν σχέση με θέματα σχετικά με την αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος, την εκπαιδευτική λογοδοσία και την αξιολόγηση, συναντώντας έντονες αντιδράσεις κοινωνικών και εκπαιδευτικών φορέων, με αποτέλεσμα αρκετές από τις προτεινόμενες εκπαιδευτικές αλλαγές να μείνουν ημιτελείς.
Τον Φεβρουάριο του 2017, στο Υπουργείο Παιδείας γνωστοποιήθηκε το νέο πόρισμα του ΟΟΣΑ σύμφωνα με το οποίο:
•    Η κατάρτιση σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης σχολικών μονάδων για τους διευθυντές πρέπει να είναι πιο συστηματική και υποχρεωτική
•    Τα προγράμματα κατάρτισης πρέπει να στοχεύουν στην ανάπτυξη εξειδικευμένων γνώσεων και δεξιοτήτων ώστε να είναι εφικτή η κατανόηση των συγκεκριμένων περιστάσεων των σχολείων και η δυνατότητα ανταπόκρισης σε αυτές
•    Στην Ελλάδα η κατάσταση που επικρατεί σε ότι αφορά τη δυνατότητα των σχολικών μονάδων να λαμβάνουν κρίσιμες και σοβαρές αποφάσεις είναι υπερβολική σε σχέση με πολλές άλλες χώρες αφού είναι μικρό το ποσοστό των αποφάσεων που λαμβάνονται στο σχολείο και σε τοπικό επίπεδο
•    Οι νέοι διευθυντές των σχολικών μονάδων, με την ανάληψη των καθηκόντων τους,  χρειάζονται στοχοθετημένη υποστήριξη κι αυτό γιατί είναι απαραίτητο να αναπτύσσονται επαγγελματικά και να αναβαθμίζουν συνεχώς τις γνώσεις τους. Η αρχική κατάρτισή και η επαγγελματική ανάπτυξη πρέπει να είναι στενά συνδεδεμένες.
•    Η κατανομή του διοικητικού φόρτου και του όγκου των εργασιών των διευθυντών σχολικών μονάδων είναι δυνατόν να απελευθερώσει τον χρόνο τους έτσι ώστε να επικεντρώνεται κατά προτεραιότητα σε θέματα που έχουν σχέση με τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και την ενίσχυση της παιδαγωγικής λειτουργίας του σχολείου.
•    Τα σχολικά συστήματα θα πρέπει να επιδιώκουν να μεταβιβάζουν προς τα κάτω την εξουσία, να διαχειρίζονται τοπικά τους πόρους αλλά και να κρατούν τα σχολεία υπεύθυνα για την πραγματοποίηση μαθησιακών αποτελεσμάτων και την ανάπτυξη ικανοτήτων και ισχυρής κουλτούρας αξιολόγησης. Οι διαδικασίες αξιολόγησης δεν θα λειτουργήσουν εάν θεωρηθούν ότι αποσκοπούν στην τιμωρία των εκπαιδευτικών και όχι στην βελτίωση της αποδοτικότητάς τους. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται ιδιαίτερα η συμμετοχή των εκπαιδευτικών και των διευθυντών σχολικών μονάδων στην ανάπτυξη και κατοχή της κουλτούρας της αξιολόγησης. Στην κατεύθυνση αυτή, για την Ελλάδα, η θεσμοθέτηση ενός Εθνικού Ινστιτούτου Αξιολόγησης, ως ανεξάρτητου φορέα στον τομέα της εκπαίδευσης είναι ιδιαίτερα ενδεδειγμένη.
Με βάση όλα τα παραπάνω προκύπτουν εύλογα ερωτήματα όπως:  Ποιες από αυτές τις προτάσεις και θέσεις του ΟΟΣΑ μπορούν να γίνουν άμεσα εφαρμόσιμες; Με ποιόν τρόπο και μέσα από ποιες διαδικασίες θα διαμορφωθεί κλίμα συναίνεσης για την εξασφάλιση μιας αποτελεσματικής εκπαιδευτικής πολιτικής, που θα στηρίζεται στην ενεργοποίηση όλων των συντελεστών του εκπαιδευτικού έργου;