Αλήθειες, έν μέρει διαπιστώσεις, έν μέρει λύσεις!

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ*

Η πρόσφατη Σύνοδος των Ορθόδοξων εκκλησιών τονίζει στην διακήρυξη της :
"Ἀπέναντι στήν ἰσοπεδωτική καί ἀπρόσωπη ὁμογενοποίηση, ἡ ὁποία προωθεῖται μέ ποικίλους τρόπους, ἡ Ὀρθοδοξία: .. Ἀντιτίθεται στήν αὐτονόμηση τῆς οἰκονομίας ἀπό τίς βασικές ἀνάγκες τοῦ ἀνθρώπου καί στήν μετατροπή της σέ αὐτοσκοπό.." και συνεχίζει: "Ἡ σημερινή οἰκολογική κρίση εἶναι προφανές ὅτι ὀφείλεται σέ πνευματικά καί ἠθικά αἴτια. Οἱ ρίζες της συνδέονται μέ τήν πλεονεξία, τήν ἀπληστία καί τόν ἐγωισμό..".
Ο Πάπας μετά τα τελευταία χτυπήματα στην Ευρώπη επισημαίνει: "η ανθρωπότητα βρίσκεται σε πόλεμο"  και συνεχίζει: " ο κόσμος βρίσκεται σε πόλεμο, διότι έχει χαθεί η έννοια της ειρήνης...υπάρχει ένας πόλεμος συμφερόντων, ένας πόλεμος για τα χρήματα και τα υλικά αγαθά" και προσθέτει "ο πόλεμος αυτός ξέσπασε για να υπερισχύσουν στη γη κάποιοι άνθρωποι", "δεν πρόκειται", λέει, "για θρησκευτικό πόλεμο".
Δύσκολη εποχή. Η σκέψη και η πνευματικότητα αναζητεί κριτικά και αναλυτικά τις αιτίες των έντονων προβλημάτων, τις ορθές, γρήγορες και αποτελεσματικές λύσεις.
Ωστόσο  η εποχή έχει κενά, αντιφάσεις, αμηχανία, "πεπερασμένα όρια", παρά την τεχνολογική  πρόοδο και τις πληροφορίες. Μπροστά στην σύγκρουση χωρίς όρια, χωρίς κανόνες, τις  εξτρεμιστικές εκδοχές φονταμενταλισμών στην θρησκεία, την οικονομία, τις κοινωνίες, η ανθρωπότητα στην καθημερινότητα αποτρόπαιων γεγονότων και φαινομένων αναζητεί την νίκη της σκέψης και του πολιτισμού.
Φταίει η φτώχεια, οι αποκλεισμοί, η περιθωριοποίηση, η αδικία, η μετανάστευση, οι επεμβάσεις, τα συστήματα εκμετάλλευσης, οι θεσμοί, τα συμφέροντα, οι "μικροί ηγέτες", η διπλωματία, οι συμβιβασμοί άνευ αρχών, ο παραλογισμός, η ανεργία, η "κοσμικότητα και τα ήθη της που επικρατούν", η μοίρα, οι "συνωμοσίες", ο τυχοδιωκτισμός και τόσα άλλα για την ήττα των ανθρώπινων κοινωνιών να υποστηρίξουν, να προστατεύσουν τις θεμελιώδεις και οικουμενικές αξίες της ανθρωπότητας ; Αρκετά αυταπόδεικτα, άλλα εν μέρει, κάποια επικίνδυνες υπεραπλουστεύσεις, σίγουρα όμως είμαστε σε μια πολύ-παραγοντική κατάσταση.
Η "υποχώρηση" και "υποταγή" σε αλλοτριωμένα πρότυπα πολιτικής, οικονομίας, επιτυχίας, δημοκρατίας και ζωής, με επιφανειακές και αγοραίες αξίες, άνοιξε ρήγματα και μετακινεί, πλέον, τεκτονικές πλάκες.
Καλά τα "απλά και λαϊκά" ή ιδεατά, ότι -παραδείγματος χάριν- αν βρούμε δουλειά σε εκατ. μουσουλμάνους (1,5 δις μουσουλμάνοι δεν είναι ISIS και αν στο Ισλάμ η συντριπτική πλειοψηφία δεν ήταν μετριοπαθής και μη εξτρέμ, θα είχε "εκραγεί" ο πλανήτης) θα λυθεί το πρόβλημα, αν αναδιανείμουμε τον παγκόσμιο πλούτο,  αν κυριαρχήσουν μορφές δημοψηφισματικής δημοκρατίας έρχεται η λαϊκή κυριαρχία και καταργούνται οι ανισότητες κά.
Έτσι πορευόμαστε με εν μέρει διαπιστώσεις και λύσεις, με πολύ ατομισμό και "οργισμένα δημοκρατικά, συλλογικά πάθη" δηλ. "ψάχνουμε μια δημοκρατία χωρίς δημοκράτες και μιά ανθρωπότητα  χωρίς βαθειά περιεχόμενα και νοήματα ζωής"!
Η πρόκληση επομένως είναι στο μεγάλο κενό: μια νέα ορμή πνευματικότητας και "νέας"  φιλοσοφίας ζωής. Η συνάντηση των θετικών με τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες μπορεί να δώσει ολικές  λύσεις. Νέες και αποτελεσματικές μορφές οργάνωσης απο τις τοπικές κοινωνίες, με συνοχή, αλληλεγγύη, αλληλοσεβασμό και αμεσότητα σχέσεων. Ο θρησκευτικός, επιστημονικός, κοινωνικός διάλογος, η "διπλωματία των πολιτών" είναι κλειδί.
Η γηραιά ήπειρος με την πληθώρα των ιστορικών συμβάντων και εμπειριών στο σώμα της πρέπει να αποδειχτεί (και πάλι) γηραιά δηλ. κραταιά στο άλμα που απαιτείται. Προϋπόθεση ο απεγκλωβισμός από τον πληθωρισμό των ειδικών και στενών συμφερόντων υπέρ του γενικού και της ειρήνης !
*Ο Σπύρος Παπασπύρος είναι Πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου της Α.Δ.Ε.Δ.Υ.