igor shipilin
Του Νίκου Τσούλια
Το πιο φοβερό στοιχείο στη σχέση μας με την
ελευθερία δεν είναι να την προσδιορίσουμε αλλά να την αναζητήσουμε.
Συγκεκριμένα, δύσκολα οι άνθρωποι σκέπτονται περί της ελευθερίας τους.
Θεωρούν ότι η ελευθερία είναι είτε η κατάσταση «μη σκλαβιάς» – καταπώς
την προσδιορίζει η ιστορία – και επομένως δεν μπορεί να μας απασχολεί αν
δεν υπάρχει μια απτή μορφή σκλαβιάς – είτε ένα θεωρητικό και φιλοσοφικό
ζήτημα που δεν χρειάζεται να μας απασχολεί ως πρωτεύον θέμα της ζωής
μας…
Και έτσι δεν γίνεται θέμα συζήτησης στις
συλλογικές μας εκφράσεις και στις ατέλειωτες συζητήσεις μας που κάνουμε
ακόμα και για το πιο αμελητέο πρόβλημά μας ούτε και στις προσωπικές μας
αναζητήσεις βρίσκει γόνιμο έδαφος ακόμα και μιας στοχαστικής και
φευγαλέας και μόνο προσέγγισής του. Κάπως έτσι τελικά το όλο ζήτημα
αντιμετωπίζεται ως μη υπάρχον ή αν τεθεί, κλείνει η σχετική αναφορά πριν
ακόμα καλά καλά ανοίξει η όποια συζήτηση.
Ωστόσο, αυτή η απαισιόδοξη κατάσταση κρύβει
ουσιαστικά και τη βαθιά ανελευθερία μας και συνακόλουθα την έλλειψη
νοηματοδότησης της ίδιας της ζωής μας. Γιατί όταν δεν μπορούμε να
αναγνωρίσουμε το «πού βρισκόμαστε», είναι αναπόφευκτο όχι μόνο να μην
ξέρουμε το προς τα πού θα πάμε αλλά και να μην επιδιώκουμε την πιο
βασική αναζήτησή μας.
Αλλά πώς θα προσδιοριζόταν η ελευθερία μας;
Θεωρώ ότι η ελευθερία είναι η πιο βασική υπόθεση του πνεύματός μας και
της ορθολογικής σκέψης μας, του ενεργού κοινωνικού μας ρόλου και της
ανθρωπιστικής συνείδησής μας. Έγκειται στη δυνατότητα του κάθε ανθρώπου
να αυτοπραγματωθεί, να χειραφετηθεί, να νιώσει και να είναι πράγματι ο
κύριος και καθοριστικός δημιουργός της ζωής του και του εαυτού του. Σε
καμιά περίπτωση δεν σημαίνει ότι δεν θα συναρτάται με τους άλλους
ανθρώπους – αφού είναι οι ανθρώπινες σχέσεις το πεδίο της ολοκλήρωσής
του και όχι μια μονωμένη προσωπική διαδρομή – αλλά δεν θα εξαρτάται από
κανέναν!
Η ελευθερία δεν συνδέεται μόνο με την απεξάρτησή
μας από τους όποιους ανθρώπους μας έχουν υποχείριό τους ή μας έχουν
χειραγωγήσει μέσα από τις ποικίλες μορφές εξάρτησης που τόσο εύκολα
αναπτύσσονται στο σύγχρονο κόσμο. Συνάπτεται ισχυρά με το ουμανιστικό ή
μη αξιακό μας πεδίο, με την ύπαρξη ή μη ισχυρών προκαταλήψεων και των
δογματισμών, με την ισχυρή ή με την ανύπαρκτη σχέση μας με τους
κοινωνικούς θεσμούς και με τις κοινωνικές λειτουργίες, με το ποιόν του
τρόπου ζωής μας, με την αντίληψη που έχουμε για την πραγματικότητα και
για τον εαυτό μας.
Ίσως ο πιο ισχυρός λόγος που δεν αναζητούμε και
δεν συζητούμε το όλο θέμα της ελευθερίας μας είναι το γεγονός ότι είναι
ελλειμματικό το σύνολο των επιμέρους πεδίων που προαναφέρθηκαν. Υπάρχει
και μια φοβερή αντίφαση στο θέμα μας. Για να αναζητήσεις την ελευθερία
πρέπει να έχεις γευθεί κατά κάποιο τρόπο την ύπαρξή της! Για να τη βρεις
πρέπει να την επιθυμήσεις, αλλά για να την επιθυμήσεις πρέπει να έχεις
κατακτήσει τουλάχιστον την ακτινοβολία της, να έχεις προοικονομήσεις την
όποια αναζήτησή της, να έχεις ψυχανεμιστεί επί του στερεώματός της.
Πρέπει να περπατήσεις στο δρόμο της προτού τον βρεις!
Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Πώς αντιμετωπίζεται
μια σχέση όπου το αίτιο του αιτιατού θεωρείται και το ίδιο αιτιατό; Και
όμως υπάρχει τρόπος υπέρβασης του προβλήματος, υπάρχει δρόμος προς την
ελευθερία. Είναι ο δρόμος του στοχασμού και των γραμμάτων, της τέχνης
και του πολιτισμού. Η συνεχής και συστηματική καλλιέργεια του πνεύματος
είναι ο τόπος, το ξέφωτο που ανοίγει τους δρόμους προς την ελευθερία.
Και είναι πολλοί οι δρόμοι προς αυτή και κάθε άνθρωπος έχει πολλές
επιλογές. Όταν κάποιος ασκεί συστηματικά και συγκροτημένα το σώμα του,
όταν γυμνάζεται συχνά, διαπιστώνει ότι το ίδιο το σώμα του θέλει να
κινηθεί, να βγει έξω, να περπατήσει, να τρέξει. Το ίδιο συμβαίνει και με
την άσκηση του πνεύματος, μόνο που εδώ η κίνηση είναι προσανατολισμός
και αναζήτηση της ελευθερίας.
Η ελευθερία έχει παντού σημάδια – αρκεί να
μπορούμε να τα αντιλαμβανόμαστε. Όταν νιώθεις την ομορφιά του κόσμου
ακόμα και στα πιο ταπεινά και ασήμαντα πράγματά του, όταν γεύεσαι τους
χυμούς της ζωής και της ζωής σου και στην πιο απλή καθημερινή της
έκφραση, όταν βλέπεις τον εαυτό σου να αγαπάει εύκολα τους ανθρώπους και
να βιώνει μια αίσθηση καλοσύνης και αλληλεγγύης γι’ αυτούς, όταν
χαίρεσαι μόνο και μόνο την ανάσα σου που σου δίνει την απλή δυνατότητα
να υπάρχεις, όταν…˙ ατέλειωτα «όταν» είναι σημάδια ελευθερίας. Μπορούμε
να τα βρούμε τόσο εύκολα. Αρκεί να τα επιθυμούμε έντονα, με πάθος
ερωτικό, με πόθο διακαή και ασίγαστο…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου