Ερωτας στα Κατεχόμενα

Ο Παλαιστίνιος σκηνοθέτης του «Ομάρ», υποψήφιος για Οσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, μιλά στην «Ε»

Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ

Το εβραϊκό λόμπι μπορεί να είναι ισχυρότατο στο Χόλιγουντ, αυτό όμως δεν απέτρεψε την Ακαδημία των Οσκαρ από το να χαρίσει στο παλαιστινιακό φιλμ «Ομάρ», του Χάνι Αμπού Ασάντ, μία υποψηφιότητα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.

Και πολύ σωστά, το «Ομάρ» (στα σινεμά από την Πέμπτη) είναι μια συναρπαστική ταινία, γεμάτη ανατροπές, που «παντρεύει» το αντιστασιακό δράμα με μια ιστορία αγάπης στα Κατεχόμενα. Οι περισσότεροι νεαροί πρωταγωνιστές του δεν είχαν καμία εμπειρία στο σινεμά.
Το, δε, ενδιαφέρον με το φιλμ αυτό, που κέρδισε το Βραβείο Επιτροπής στο Φεστιβάλ Κανών, είναι πως τολμά να θίξει ένα θέμα ταμπού γύρω από το Παλαιστινιακό: εστιάζει στους Παλαιστίνιους προδότες που συνεργάζονται με το Ισραήλ, καρφώνοντας τους μαχητές συμπατριώτες τους...
 

Ηρωας ο Ομάρ (Αντάμ Μπακρί)· ένας νεαρός συνηθισμένος να αποφεύγει τις σφαίρες των σκοπών όταν περνά το Τείχος, που χωρίζει στα δύο την πόλη, ώστε να επισκεφθεί την κρυφή του αγάπη, τη Νάντια. Ολα όμως περιπλέκονται όταν γίνεται και αυτός μαχητής της ελευθερίας και τελικά συλλαμβάνεται από τον εχθρό. Ενας ευφυής και παμπόνηρος Ισραηλινός αξιωματούχος τον εκβιάζει να προδώσει τους δικούς του, διαφορετικά θα την πληρώσει το κορίτσι. Και κάπως έτσι, ξεκινά ένα παιχνίδι γάτας και ποντικού με τη στρατιωτική αστυνομία. Οι σύντροφοί του, γρήγορα, αρχίζουν να τον υποπτεύονται. Ομως στην ταινία αυτή, η προδοσία έρχεται από εκεί που δεν το περιμένεις...
Εντοπίσαμε τον 53χρονο Χάνι Αμπού Ασάντ, σκηνοθέτη του πολυβραβευμένου «Παράδεισος τώρα», λίγο μετά τα νέα της δεύτερης οσκαρικής του υποψηφιότητας.
«Η ταινία μου», εξηγεί, «βασίζεται σε αληθινές ιστορίες - κάποιες συνέβησαν σε μένα, κάποιες σε φίλους μου και κάποιες τις άντλησα από τις εφημερίδες». Και ναι, ήταν καθημερινή πρακτική Παλαιστίνιοι να σκαρφαλώνουν στο Τείχος, με τις σφαίρες να περνούν ξυστά από το κεφάλι τους. Σοκαριστικό. «Συνέβαινε συνεχώς στην αρχή. Οχι πια όμως. Εχουν τοποθετήσει ένα αγκαθωτό συρματόπλεγμα και δεν μπορείς να το καβαλήσεις».
Το φιλμ μιλά για τα πολλά πρόσωπα που μπορεί να πάρει η προδοσία. Ο Ισραηλινός συμπρωταγωνιστής του Ομάρ είναι αδίστακτος, αλλά ταυτόχρονα γοητευτικός. Βρήκαμε πολύ τολμηρό το ότι μια ανομολόγητη συμπάθεια, που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσε να εξελιχθεί σε φιλία, αναπτύσσεται ανάμεσά τους. Οπως και το ότι, τελικά, ο «κακός» της ταινίας είναι ένας Παλαιστίνιος προδότης. «Κάποιοι ενοχλήθηκαν γι' αυτό», παραδέχεται ο σκηνοθέτης. «Αλλά είναι αδύνατον να κάνεις μια ταινία που θα τους ευχαριστήσει όλους».
Ο Αμπού Ασάντ, που σήμερα ζει στη Ναζαρέτ, γνωρίζει καλά πως κανένας δεν έχει το μονοπώλιο στο κακό ή στο καλό. «Ολοι έχουμε μία καλή και μία κακή πλευρά», υποστηρίζει. Ο ίδιος άλλωστε έχει πολλούς φίλους και από τη μία και από την άλλη πλευρά. «Ο κόσμος δεν είναι μαύρος και άσπρος», υποστηρίζει με σθένος. Ισως γι' αυτό τόλμησε να δείξει και την άλλη πλευρά του Παλαιστινιακού.
Συνήθως, οι ταινίες για το Παλαιστινιακό εξαντλούνται στο να δείχνουν τους Ισραηλινούς σαν σαδιστικά κτήνη, χωρίς να αγγίζουν άλλες, πιο «γκρίζες» περιοχές. Εχει καταντήσει λίγο κλισέ. Οχι ότι και εκείνος το απέφυγε εντελώς... Σε μια σκηνή, δείχνει νεαρούς Ισραηλινούς φρουρούς να κάνουν άγρια καψώνια στον ήρωα. Για παράδειγμα, τον βάζουν να στέκεται επί πολλή ώρα στο ένα πόδι.
Η απάντησή του είναι αφοπλιστική: «Οταν οι Ισραηλινοί ακόμα καταλαμβάνουν τη χώρα σου, έπειτα από τόσα χρόνια, αυτό δεν μπορεί να είναι κλισέ».
Οπως μας λέει, είναι πολύ σύνηθες οι Ισραηλινοί να εκβιάζουν Παλαιστινίους να συνεργαστούν, αξιοποιώντας ευαίσθητες προσωπικές πληροφορίες. «Οπως επίσης συμβαίνει συχνά στη φυλακή Ισραηλινοί πράκτορες να μεταμφιέζονται σε Παλαιστινίους για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη σου και να σε παγιδέψουν».
«Σύμφωνα με τους ίδιους τους Ισραηλινούς, οι Παλαιστίνιοι συνεργάτες είναι πολλοί. Κανένας όμως δεν ξέρει τον πραγματικό αριθμό. Αλλά, όταν οι Παλαιστίνιοι υποπτεύονται κάποιον, η κατάσταση γίνεται προβληματική. Γιατί κανένας δεν σέβεται έναν προδότη...».
Στο «Ομάρ», όσο μαχητικοί παρουσιάζονται οι νέοι Παλαιστίνιοι τόσο συντηρητικοί εμφανίζονται με τις αδελφές τους, την τιμή των οποίων φυλάνε ως κόρην οφθαλμού. «Είναι εντύπωσή μας ή πράγματι οι Παλαιστίνιοι έχουν συντηρητικοποιηθεί πολύ μετά την 11η Σεπτεμβρίου;», τον ρωτάμε.
«Ναι, οι Παλαιστίνιοι είναι συντηρητικοί όσον αφορά τις γυναίκες· τουλάχιστον σε σχέση με τα δυτικά πρότυπα, αλλά νομίζω πως αυτή η σύγκριση είναι άδικη. Στην πραγματικότητα, οι Παλαιστίνιοι είναι πολύ φιλελεύθεροι σε πολλά κοινωνικά ζητήματα, ειδικά για τα δεδομένα μιας ανατολίτικης κοινωνίας».
Στην ταινία, ο ήρωας καταφέρνει και συναντιέται κρυφά με την αγαπημένη του. Ο έρωτάς του αυτός τον κινητοποιεί, αλλά τελικά γίνεται με έναν τρόπο η «φυλακή» του. Πώς του ήρθε να τοποθετήσει μια ερωτική ιστορία στον πυρήνα μιας ταινίας για τα Κατεχόμενα;
«Το αίσθημα της ανασφάλειας δημιουργεί παράνοια. Και αυτό ισχύει και στον πόλεμο και στον έρωτα...».
ΠΗΓΗ: