Εργασιακό: με το βλέμμα στον 21ο αιώνα ή στους παρελθόντες;

ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΣ 

Αρκετοί τον προηγούμενο αιώνα προέβλεπαν ότι οι τεχνολογικές αλλαγές θα οδηγούσαν σε απασχόληση για όλους και μείωση χρόνου -15ωρο εβδομαδιαία- εργασίας. Είχαν δίκιο; κι αν ναι γιατί διαψεύστηκαν; Πράγματι η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος μπορούσε και μπορεί να επιφέρει αυτά τα θετικά αποτελέσματα. Η μη παραγωγική όμως οικονομία και οι πολιτικο-ηθικές επιλογές στην πορεία των μεταπολεμικών κοινωνιών τα εμπόδισαν και δυστυχώς υψώνουν και σήμερα τείχη παρά την εκτίναξη της ανεργίας και την παρατεταμένη κρίση.

Πράγματι υπάρχει υπερδιόγκωση θέσεων σε μη παραγωγικούς τομείς: Σύμβουλοι διοίκησης, επαγγελματίες manager, εταιρείες οικονομικών εργασιών, security κλπ δηλαδή θέσεις όχι στον τομέα των υπηρεσιών αλλά σε ένα κοστοβόρο σύστημα διοίκησης βιομηχανιών,  δημόσιων ή ιδιωτικών δραστηριοτήτων. Αυτές οι περιττές -εν πολλοίς- θέσεις έχουν υπερ-τριπλασιαστεί εδώ αλλά και παγκόσμια. Αντίθετα οι θέσεις στον αγροτικό τομέα ή οι αναγκαίες στον κοινωνικό ρόλο του κράτους έχουν συρρικνωθεί και η ωφέλεια από την αυτοματοποίηση στην παραγωγή αντί να διαχυθεί ή να επιστρέψει, όχι μόνο με καλύτερες αμοιβές αλλά και, με περισσότερο ελεύθερο χρόνο χάνεται στους επαγγελματίες μεσάζοντες. 

Αυτή η κατάσταση μαζί με το καταναλωτικό πρότυπο και τις μη παραγωγικές θέσεις για την "δημιουργία" ποικιλίας προϊόντων που θα μας κάνουν "ευτυχισμένους" παρά το γεγονός ότι δεν έχουμε ούτε την δυνατότητα αγοράς αυτών, ούτε την ανάγκη τους -ευτυχώς- για να ζήσουμε αλλά δυστυχώς μας "πληγώνει" ψυχολογικά η μη απόκτησή τους, είναι μία κρίσιμη αρνητική διάσταση των αγορών που ήρθαν να μας σώσουν από τις "άσκοπες  θέσεις εργασίας" -στη διανομή- αλλά απέδειξαν ότι τους ενδιέφερε το tele-marketing και όχι η παραγωγή!

Επομένως εδώ και αριστερά: είναι δυνατόν να μιλάμε για εργασιακό δίκαιο χωρίς σαφή παραγωγική κατεύθυνση; ποιο εργασιακό για ποιό μοντέλο παραγωγής; το χθεσινό, το σημερινό ή το μελλοντικό και με ποιό επιδιωκόμενο; 

Άνευ πυξίδας και βάσης σε αυτά είναι προφανές ότι εκ των πραγμάτων είναι αναχρονιστική η όποια παρέμβαση στο εργασιακό και πολύ πριν από την κρίση, δηλαδή από τον χρόνο και το βάθος που έφεραν την κρίση. Και βέβαια θα πεί κάποιος: και τι μας λες εσύ τώρα, ποιος είσαι; Δηλαδή όπως θα έλεγε κι ένας κήνσορας σε κάποια εκπομπή επειδή πρέπει να "επιβάλλεται" σιωπή σε ότι διακρίνει επί της ουσίας: το χρήσιμο, το ωφέλιμο, το αναγκαίο και αποδοτικό  και μή; γιατί αν εξαφανίζονταν οι νοσηλευτές, οι δάσκαλοι, οι οδοκαθαριστές και επικρατούσε η ορθοδοξία των "βάστα Γερουν" είναι βέβαιο ότι οι επιπτώσεις θα ήταν άμεσες, έντονες και καταστροφικές. Άν όμως εξαφανιζόταν ένα στρώμα γραφειοκρατών και άχρηστων "επαγγελματιών" τίποτε δεν θα συνέβαινε. Αντίθετα οι ηθικοπλαστικοί μύθοι μιας άρχουσας παρακμιακής και παρασιτικής τάξης εδώ ή των ολοκληρωμένων του "υγιούς" και όχι νόθου καπιταλισμού αλλού θα κατέρρεαν.

Αυτό είναι το πολιτικό και ηθικό θέμα: η απελευθέρωση των παραγωγικών δυνάμεων και η διαχείριση της γνώσης για το γενικό συμφέρον, δηλαδή μεταρρυθμίσεις για την παραγωγική οργάνωση, ανάπτυξη και αλλαγή που δίνουν συνθήκες πραγμάτωσης οραμάτων και προοπτικής ουσιαστικής ζωής για τους πολίτες -συνεκτιμώντας την πρόβλεψη  στην Ιαπωνία ότι μετά το 2030 το 50% περίπου των σημερινών θέσεων εργασίας θα αντικατασταθεί από ρομπότ. Από την οπτική αυτή είναι σαφές ότι η κυβερνητική παρέμβαση είναι ανιστόρητη ειδικά για τις αρχές της σύγχρονης, εναλλακτικής αριστεράς, των υγιών κοινωνικών δυνάμεων προόδου και ουσιαστικής εξόδου από μνημόνια, χωρίς εξαρτήσεις και υποθηκεύσεις της ζωής και του μέλλοντος!