Συζήτηση με αφορμή το βιβλίο της Οντέτ Βαρών - Βασάρ: Η ανάδυση μιας δύσκολης μνήμης

Την Τετάρτη 19 Μαρτίου 2014 και ώρα 8:30 μ.μ., το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών παρουσιάζει στον Πολιτιστικό Πολυχώρο «Δημήτρης Χατζής», συζήτηση με αφορμή το βιβλίο της Οντέτ Βαρών – Βασάρ με τίτλο «Η ανάδυση μιας δύσκολης μνήμης».
            Απέναντι στο τραυματικό γεγονός της γενοκτονίας των Εβραίων, που σχεδιάστηκε από τους ναζί και εκτελέστηκε από τους ίδιους και τους συνεργάτες τους στο μέσον του 20ού αιώνα και στην καρδιά της πολιτισμένης Ευρώπης σημαδεύοντας για πάντα την ευρωπαϊκή ιστορία, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες και ψυχαναλυτές τοποθετούνται και επιχειρούν να προσεγγίσουν και να ερμηνεύσουν με διαφορετικούς τρόπους αυτό που για πολλές δεκαετίες παρέμενε το "ανείπωτο". Η μνήμη του γεγονότος αυτού όσο άργησε να αναδυθεί, τόσο πυροδοτεί όλο και εντονότερη συζήτηση, ποικίλες προσεγγίσεις και διαμάχες.

Τα κείμενα του συγκεντρωτικού αυτού τόμου (γραμμένα κατά τη διάρκεια μιας εικοσαετίας) αποτυπώνουν την πορεία της έρευνας και του κριτικού στοχασμού της συγγραφέως, η οποία προσεγγίζει το ζήτημα της γενοκτονίας των Εβραίων από διάφορες σκοπιές. Το νήμα όμως που συνδέει τα κείμενα μεταξύ τους, το ερώτημα που βασανιστικά επανέρχεται, αφορά την καθυστέρηση της ανάδυσης αυτής της μνήμης και τα αίτια της λήθης και της σιωπής.
           Επτά κείμενα πραγματεύονται την εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων, προτείνοντας ένα ερμηνευτικό σχεδίασμα τόσο της εκτόπισης όσο και της σιωπής που επακολούθησε. Ιδιαίτερο βάρος έχει σ' αυτά η Θεσσαλονίκη, από όπου εκτοπίστηκε η πολυπληθέστερη εβραϊκή κοινότητα της Ελλάδας. Η αποτύπωση του γεγονότος στις μαρτυρίες, την ιστοριογραφία και τη λογοτεχνία μελετάται ξεχωριστά. Η διαλεκτική μνήμης και λήθης, σιωπής και γραφής, εξετάζονται τόσο στον λόγο των μαρτύρων, όσο και σε μείζονα κείμενα της στρατοπεδικής λογοτεχνίας, όπως αυτά των Πρίμο Λέβι, για την εβραϊκή μνήμη, και του Χόρχε Σεμπρούν, για τη μνήμη των πολιτικών κρατουμένων.
 Τη βαριά σιωπή των πρώτων δεκαετιών διαδέχθηκε η έκρηξη λόγου των μαρτύρων, αργότερα οι επιστημονικές προσεγγίσεις και τις τελευταίες δεκαετίες η θεσμοποίηση αυτής της μνήμης. Τα πιο πρόσφατα κείμενα αναφέρονται σε μνημονικούς τόπους,  Η Οντέτ Βαρών γεννήθηκε το 1957 στην Αθήνα. Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κι έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη νεώτερη ιστορία στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης. Σπούδασε επίσης γαλλική λογοτεχνία και λογοτεχνική μετάφραση στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Το πρώτο της βιβλίο αφορούσε τα έντυπα των νέων στην Κατοχή ( "Ελληνικός Νεανικός Τύπος 1941-1945. Καταγραφή", τόμ. Α'-Β΄, εκδ. ΙΑΕΝ, Αθήνα 1987) (βλέπε www.iaen.gr). Υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή στο Ιστορικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών (1995). Επεξεργασμένη της μορφή εκδόθηκε από τις εκδ. Εστία ("Η ενηλικίωση μιας γενιάς. Nέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση", α' εκδ. Μάιος 2009, β' εκδ. Δεκέμβριος 2009). Οι έρευνές της στράφηκαν αρχικά γύρω από τη συμμετοχή της ελληνικής νεολαίας στην Αντίσταση. Αργότερα στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα προστέθηκε η γενοκτονία των Ευρωπαίων Εβραίων. Έχει δημοσιεύσει σχετικά μελέτες σε συλλογικούς τόμους, στα περιοδικά "Μνήμων", "Αντί", "Ο Πολίτης", "Σύγχρονα Θέματα", "Historein" και άρθρα στις εφημερίδες "Το Βήμα", "Η Καθημερινή", "Η Αυγή". Συγκεντρωτική έκδοση των σχετικών κειμένων της κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία "Η ανάδυση μιας δύσκολης μνήμης. Κείμενα για τη γενοκτονία των Εβραίων", 2012. Δραστηριοποιήθηκε στην Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού Μνήμων τη δεκαετία του '80 και υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού, στην οποία συμμετείχε ενεργά στη δεκαετία του '90. Έχει συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα, στη Γαλλία και στο Βέλγιο (συνεργασία με το "΄Ιδρυμα για την Μνήμη του Άουσβιτς" και με το Τμήμα νεοελληνικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου). Διδάσκει Ιστορία στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (από το 2001). Διευθύνει Σεμινάριο για τη Στρατοπεδική Λογοτεχνία στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος (Αθήνα 2011, 2012). Έχει δημοσιεύσει μεταφράσεις έργων γαλλικής λογοτεχνίας (Φλωμπέρ, Σεμπρούν, Άναλις) και ανθρωπιστικών επιστημών (Μπρωντέλ, Λυοτάρ, Τόντοροφ). Μετέφρασε δύο μυθιστορήματα του ελληνοεβραϊκής καταγωγής γαλλόφωνου Αλμπέρ Κοέν ("Σολάλ", εκδ. Χατζηνικολή 1990, "Καρφοχάφτης", εκδ. Ηριδανός 1994) και έγραψε για το έργο του. Από το 1995 ως το 2008 εξέδωσε το ετήσιο περιοδικό "Μετάφραση". Το 2005 τιμήθηκε με τη διάκριση Chevalier des Arts et des Lettres (Ιππότης των γραμμάτων και των τεχνών) από τον Υπουργό Πολιτισμού της Γαλλίας, για το εν γένει έργο της και ιδιαίτερα για την προσφορά της στα γαλλικά γράμματα.
Προλογίζει ο Καθηγητής Ιατρικής Μωυσής Ελισάφ, Πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου Δήμου Ιωαννιτών. Για την συγγραφέα και το βιβλίο της θα μιλήσουν οι: Λήδα Παπαστεφανάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Γεώργιος Νικολάου, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Γιάννης Παπαθεοδώρου, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και η Οντέτ Βαρών – Βασάρ, Ιστορικός του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου.

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.