Αρχαιότητα, αρχαιολογία και εθνική συνείδηση. Μια συζήτηση με αφορμή το βιβλίο του Γιάννη Χαμηλάκη «Το Έθνος και τα Ερείπιά του»

Αρχαιότητα, αρχαιολογία και εθνική συνείδηση.
Μια συζήτηση με αφορμή το βιβλίο του Γιάννη Χαμηλάκη «Το Έθνος και τα Ερείπιά του»
 

Αίθουσα Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος, Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία
Τρίτη 1 Απριλίου 2014, 8 μ.μ.

Κάθε έθνος  βασίζει την ταυτότητά του στο παρελθόν – αφηγείται την ιστορία του με ποικίλους τρόπους,  ανάμεσα στους οποίους η διαχείριση των υλικών καταλοίπων ένδοξων εποχών κατέχει σημαντική θέση.  Στη νεώτερη Ελλάδα, η αρχαιολογική επιστήμη διαμόρφωσε καθοριστικά τον σύγχρονο πολιτισμό και επηρέασε  τους τρόπους αναπαράστασης της  νεοελληνικής ταυτότητας εντός και εκτός των συνόρων της χώρας.
Η συζήτηση που ξεκινά την Τρίτη 1^η Απριλίου στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία διερευνά όψεις της πολισχιδούς αυτής σχέσης ανάμεσα στην αρχαιότητα, την αρχαιολογία και τη διαμόρφωση εθνικής συνείδησης στη νεώτερη Ελλάδα. Με ποιους τρόπους οι αφηγήσεις του παρελθόντος στο παρόν λειτουργούν ως (διαρκώς εξελισσόμενες) τοπογραφίες του ελληνισμού;  Πώς η υλικότητα των αρχαίων μνημείων και η αισθητηριακή τους πρόσληψη επιδρά στη συγκρότηση του έθνους; Πώς το κράτος και οι επιστήμες που το συντρέχουν διαμορφώνουν στρατηγικές  δράσης, αξιοποιώντας τις επιτελεστικές δυνατότητες των αρχαίων ερειπίων; Ποιες αντιφάσεις γεννά η ιδιάζουσα θέση της ελληνικής αρχαιότητας τόσο στο σύγχρονο ελληνικό κράτος όσο και στο δυτικό φαντασιακό;
Τα ερωτήματα αυτά πραγματεύεται το βιβλίο του καθηγητή Αρχαιολογίας Γιάννη Χαμηλάκη Το έθνος και τα ερείπιά του. Αρχαιότητα, αρχαιολογία και εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα(μετάφραση Νεκτάριου Καλαϊτζή, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου), το οποίο δίνει και το έναυσμα για τη διοργάνωση της εκδήλωσης.  Το βιβλίο, το οποίο έχει ήδη διανύσει μια γόνιμη πορεία στη διεθνή βιβλιογραφία των αρχαιολογικών, μουσειολογικών και πολιτισμικών σπουδών, κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά, εγείροντας καίριους προβληματισμούς, ειδικά στην τρέχουσα πολιτική, οικονομική και κοινωνική συγκυρία. Η απήχηση άλλωστε του βιβλίου στο ευρύ κοινό δείχνει πως το θέμα του δεν αφορά μόνο την αρχαιολογική κοινότητα. Απεναντίας, τα ζητήματα που θέτει  άπτονται της ιστορικής  μας εκπαίδευσης, της αγωγής του πολίτη, των μουσειακών σπουδών, των κοινωνικών επιστημών αλλά και της δημόσιας αρχαιολογίας, κλάδου που βρίσκει ιδιαίτερη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Στο πλαίσιο τουσχετικού διεπιστημονικού διαλόγου που διοργανώνει το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, θα βρεθούν μαζί αρχαιολόγοι, πανεπιστημιακοί, φοιτητές και πολίτες για να συζητήσουν όψεις της ιδεολογικής και επιστημολογικής προσέγγισης  της αρχαιολογικής πολιτιστικής κληρονομιάς στη σύγχρονη Ελλάδα.
Έτσι, ο Tάκης Καγιαλής στη σύντομη εισήγησή του θα προσπαθήσει να δείξει τη χρησιμότητα του προβληματισμού του Χαμηλάκη στη μελέτη ενός φαινομένου που θα μπορούσε να ονομαστεί "φιλολογική αρχαιολογία". Πρόκειται για τη μελέτη της φιλολογικής κατασκευής μιας άμεσης συνέχειας ανάμεσα στην ελληνική μοντέρνα ποίηση και τον αρχαιοελληνικό κόσμο, κατά την οποία μοντερνιστικές αναφορές σε κειμενικά και υλικά ερείπια του αρχαιοελληνικού παρελθόντος ερμηνεύονταιως "φυσικές επιβιώσεις" της εθνικής κληρονομιάς. Ο Νίκος Μποζατζής, υιοθετώντας μια λογοαναλυτική σκοπιά, θα αναφερθεί στους τρόπους με τους οποίους αναπαραστάσεις της αρχαιοελληνικής πολιτισμικής «τελειότητας» επηρεάζουν τον καθημερινό νεοελληνικό λόγο καθώς και τις ρητορικές διεργασίες προάσπισης της κοινωνικής λογοδοσίας. Η Ελένη Κοτζαμποπούλου θα οδηγήσει τη συζήτηση σε γνώριμα και μη μονοπάτια της αρχαιολογικής πρακτικής στην Ήπειρο,μιλώντας για προκλήσεις και διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι αρχαιολόγοι της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους, ενώ η Σοφία Κίγκα, αρχαιολόγος της νεώτερης γενιάς και μεταπτυχιακή φοιτήτρια θα καταγράψει μέσα από μία εθνογραφική οπτική ποικίλες χρήσεις της ηπειρωτικής αρχαιότητας στο παρόν, περιδιαβαίνοντας στον φυσικό χώρο της πόλης των Ιωαννίνων και τις διαδικτυακές του αναπαραστάσεις.

Στην εκδήλωση θα παρευρεθεί και ο συγγραφέας του βιβλίου, ο οποίος έρχεται στα Γιάννενα ειδικά για αυτόν τον σκοπό. Θα απαντήσει σε ερωτήσεις του κοινού και θα αναφερθεί στην υποδοχή του βιβλίου από ποικίλους επιστημονικούς και κοινωνικούς χώρους.

 

Ομιλητές:

Τάκης Καγιαλής, αναπλ. καθηγητής Νέας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων|
Νίκος Μποζατζής, επικ. καθηγητής Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Δρ. Ελένη Κοτζαμποπούλου,  αναπλ. προϊσταμένη στο Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Ηπειρωτικών Σπουδών
Σοφία Κίγκα, αρχαιολόγος, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, και
ο συγγραφέας, Γιάννης Χαμηλάκης, καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Southampton.

Τη συζήτηση συντονίζει η Εσθήρ Σολομών, Λέκτορας Μουσειολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Η εκδήλωση διοργανώνεται στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών "Ιστορία και Θεωρία της Τέχνης - Επιμέλεια Εκθέσεων" του Τμήματος Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και είναι ανοικτή στο κοινό.