ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Μεσημέρι στο
μαρτυρικό χωριό Λιγκιάδες, στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι, και η θέα
στην πόλη των Ιωαννίνων με το κάστρο της και τη λίμνη με το γραφικό
νησάκι της είναι εκπληκτική. Η γαλήνη βασιλεύει σ’ αυτή την αετοφωλιά,
όπου τον Οκτώβριο 1943 γράφτηκε από τη Βέρμαχτ άλλη μια μαύρη σελίδα, με
την εν ψυχρώ σφαγή 82 αθώων κατοίκων και την πυρπόληση των σπιτιών
τους.
Τα καφενεία και τα ταβερνάκια, που την άνοιξη και το καλοκαίρι δουλεύουν με θαμώνες από τα Γιάννενα, θα ανοίξουν μετά το Πάσχα, οι ελάχιστοι νέοι που έχουν απομείνει στο χωριό λείπουν στην πόλη για δουλειά και οι μεγαλύτεροι είναι στο βουνό με τα κοπάδια αιγοπροβάτων. Μερικές μαυροφορεμένες γυναίκες λιάζουν μάλλινα στρωσίδια και φλοκάτες στις αυλές και αερίζουν τα δωμάτια των σπιτιών, ενώ στην πλατεία τα μέλη ενός συνεργείου του Δήμου Ιωαννιτών καθαρίζουν το μαρμάρινο μνημείο των σφαγιασθέντων. Οι Λιγκιάδες, αλλά και η πόλη των Ιωαννίνων –σε επίπεδο επίσημων αρχών τουλάχιστον– ετοιμάζονται για μια επίσκεψη με βαρύ ιστορικό φορτίο. Ο πρόεδρος της Γερμανίας Γιόακιμ Γκάουκ θα μεταβεί στο χωριό τους στις 7 Μαρτίου, μαζί με τον κ. Κάρολο Παπούλια.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι προτίθεται από τον χώρο του μνημείου να απευθυνθεί προς τους χωριανούς αλλά και προς όλους τους Ελληνες και να ζητήσει συγγνώμη για τις θηριωδίες που διέπραξαν τα γερμανικά στρατεύματα εις βάρος του άμαχου πληθυσμού. Στη συνέχεια θα μεταβεί στην πόλη των Ιωαννίνων, όπου στην εβραϊκή συναγωγή θα συνομιλήσει με δύο από τους επιζήσαντες των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Είναι έτοιμη, άραγε, η μικρή κοινωνία να δεχθεί μια τόσο «υψηλή» συγγνώμη, για ένα γεγονός που στοιχειώνει γενιές και γενιές της;
Δεν φτάνει
«Για το χωριό μας είναι καλό ότι θα έρθει και θα τον υποδεχθούμε. Η συγγνώμη είναι καλοδεχούμενη, αλλά δεν φτάνει. Θα ήταν καλύτερα αν ο κ. πρόεδρος βοηθούσε να σπουδάσουν στη Γερμανία κάποια παιδιά και να βρουν δουλειά μερικοί άνεργοι συγχωριανοί μας», λέει στην «Κ» ο συνταξιούχος Ιωάννης Σιαφάκας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που Γερμανός αξιωματούχος μεταβαίνει στους Λιγκιάδες για να αποτίσει φόρο τιμής στους 82 σφαγιασθέντες κατοίκους από μονάδες της «αιματοβαμμένης μεραρχίας» Εντελβάις, ως αντίποινα για τη δολοφονία από αντάρτες του ΕΔΕΣ, Γερμανού αξιωματικού, 40 χιλιόμετρα μακριά, κοντά στο Τέροβο των Ιωαννίνων. Πρεσβευτές της Γερμανίας καταθέτουν κάθε χρόνο στεφάνι και μάλιστα κοιμούνται το βράδυ σε ξενοδοχεία του χωριού. Σε μια χειρονομία με συμβολισμό, εξάλλου, πριν από δύο χρόνια μαθητές Γυμνασίου από τη Γερμανία ήρθαν στους Λιγκιάδες, καθάρισαν το μνημείο και βοήθησαν σε εργασίες επισκευής σπιτιών.
Ομως τώρα, οι απόγονοι των σφαγιασθέντων θα έχουν μπροστά τους τον πρώτο πολίτη της Γερμανίας, πάστορα μάλιστα, Γιόακιμ Γκάουκ, έτοιμο να αποτινάξει με τη δημόσια συγγνώμη ιστορικές ενοχές απέναντι στους Ελληνες. Ο Ευριπίδης Χολέβας, αντιδήμαρχος το 2005, πήρε μέρος με αντιπροσωπεία του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων σε διαδήλωση αντιστασιακών απ’ όλη την Ευρώπη, έξω από το Μόναχο, όπου εδρεύει ο σύλλογος αποστράτων της «Εντελβάις», την οποία οργάνωσε το Ινστιτούτο Κοινωνικής Ιστορίας του Αμβούργου, που τεκμηρίωσε πολλά εγκλήματα της Βέρμαχτ (και) στην Ελλάδα. Ηταν μαζί του και ο μοναδικός εν ζωή επιζήσας της σφαγής Παναγιώτης Μπαμπούσκας, που την ημέρα της επίσκεψης θα βρίσκεται στην Αθήνα για προσωπικούς λόγους. «Ο δήμαρχος εκείνης της κωμόπολης ήταν γιος του στρατηγού της “Eντελβάις” στην Ηπειρο και αρνήθηκε να μας δεχθεί, όμως οι απλοί Γερμανοί μας υποδέχθηκαν με θέρμη και θαυμασμό, ειδικά τον Παναγιώτη», λέει.
Οι μνήμες του Ολοκαυτώματος δεν εμπόδισαν πολλούς κατοίκους των Λιγκιάδων να γίνουν μετανάστες στη Γερμανία. «Ο γερμανικός λαός, οι απλοί άνθρωποι δεν έφταιγαν σε τίποτα, οι καταστάσεις ήταν τέτοιες...» τονίζει η Ευαγγελία Σιαφάκα, μετανάστρια στο Μόναχο τη δεκαετία του ’90, που αφηγείται στην «Κ» τη γνωριμία της με Γερμανό που υπηρετούσε ως στρατιώτης τότε στα Γιάννενα. «Ημουν στην πόλη και έβλεπα το χωριό που καιγόταν -μου είπε- και όταν τον ρώτησα γιατί το κάνατε, απάντησε πως δεν θυμόταν...» προσθέτει. Ο καντηλανάφτης Βασίλης Φούκας μάς δείχνει το μνημείο λέγοντας: «Εχω δυο αδέρφια και τη γιαγιά μου εδώ». Και στην ερώτηση αν σκέφτεται να πει κάτι στον πρόεδρο της Γερμανίας, απαντάει: «Ο,τι και να του πούμε, το άχτι είναι μέσα μας...».
Το «άχτι» για τη σφαγή μπορεί να παραμένει στις ψυχές των ανθρώπων, όχι όμως σε όλους. Οκτώ μέλη της μικρής κοινωνίας Λιγκιάδων ψήφισαν στις τελευταίες εκλογές τους θαυμαστές της «Εντελβάις». Το πιθανότερο είναι να έχουν μερικούς συγγενείς στον κατάλογο των δολοφονηθέντων...
Στους Εβραίους των Ιωαννίνων
Ως χειρονομία καλής θέλησης στο κορυφαίο επίπεδο, και σε μια εποχή που οι σχέσεις των δύο χωρών, Ελλάδας και Γερμανίας, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών χαρακτηρίζονται δύσκολες, εκλαμβάνει την προγραμματισμένη επίσκεψη του προέδρου της Γερμανίας Γιόακιμ Γκάουκ στη συναγωγή, ο πρόεδρος της Εβραϊκής Κοινότητας Ιωαννίνων κ. Μωυσής Ελισάφ.
«Οι Γερμανοί προσπαθούν να δείξουν ότι θέλουν να υπερβούν το παρελθόν. Δεν σημαίνει ότι ξεχνάμε, οφείλουμε να θυμόμαστε, αλλά και να διδασκόμαστε για το μέλλον», τονίζει ο ίδιος στην «Κ».
Μόλις πενήντα μέλη αριθμεί σήμερα η εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων. Ανήμερα την 25η Μαρτίου του 1944 με μια σχεδιασμένη επιχείρηση, οι Ναζί, σε συνεργασία με Ελληνες συνεργάτες τους, συνέλαβαν και μετέφεραν στο Αουσβιτς 1.725 Ελληνες Εβραίους της πόλης, δηλαδή σχεδόν το σύνολο της κοινότητας. Τον επόμενο χρόνο και στη συνέχεια επέστρεψαν στην πόλη λιγότεροι από εκατό και σήμερα από αυτούς ζουν μόνον οι επτά.
Κάποιους εξ αυτών, που παρά το προχωρημένο της ηλικίας τους βρίσκονται σε καλή πνευματική και σωματική κατάσταση, ζήτησε να συναντήσει ο Γερμανός πρόεδρος. Μία θα είναι η κ. Στέλλα Κοέν.
«Τι θα του πείτε;» την ρωτάμε. Αμέσως ξεσπάει σε λυγμούς. «Αχ, παιδί μου, δεν θα ήθελα, για να είμαι ειλικρινής, να πάω. Οι αναμνήσεις είναι φοβερές. Θα το κάνω όμως στη μνήμη όσων δολοφονήθηκαν και θα τον ρωτήσω “γιατί;”. “Γιατί”, θα του πω, “οι πρόγονοί σου αφάνισαν όλους τους συγγενείς μου και δεν υπάρχουν γύρω μου δικοί μου άνθρωποι για να με σηκώσουν όταν θα πεθάνω”;».
Τα καφενεία και τα ταβερνάκια, που την άνοιξη και το καλοκαίρι δουλεύουν με θαμώνες από τα Γιάννενα, θα ανοίξουν μετά το Πάσχα, οι ελάχιστοι νέοι που έχουν απομείνει στο χωριό λείπουν στην πόλη για δουλειά και οι μεγαλύτεροι είναι στο βουνό με τα κοπάδια αιγοπροβάτων. Μερικές μαυροφορεμένες γυναίκες λιάζουν μάλλινα στρωσίδια και φλοκάτες στις αυλές και αερίζουν τα δωμάτια των σπιτιών, ενώ στην πλατεία τα μέλη ενός συνεργείου του Δήμου Ιωαννιτών καθαρίζουν το μαρμάρινο μνημείο των σφαγιασθέντων. Οι Λιγκιάδες, αλλά και η πόλη των Ιωαννίνων –σε επίπεδο επίσημων αρχών τουλάχιστον– ετοιμάζονται για μια επίσκεψη με βαρύ ιστορικό φορτίο. Ο πρόεδρος της Γερμανίας Γιόακιμ Γκάουκ θα μεταβεί στο χωριό τους στις 7 Μαρτίου, μαζί με τον κ. Κάρολο Παπούλια.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι προτίθεται από τον χώρο του μνημείου να απευθυνθεί προς τους χωριανούς αλλά και προς όλους τους Ελληνες και να ζητήσει συγγνώμη για τις θηριωδίες που διέπραξαν τα γερμανικά στρατεύματα εις βάρος του άμαχου πληθυσμού. Στη συνέχεια θα μεταβεί στην πόλη των Ιωαννίνων, όπου στην εβραϊκή συναγωγή θα συνομιλήσει με δύο από τους επιζήσαντες των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Είναι έτοιμη, άραγε, η μικρή κοινωνία να δεχθεί μια τόσο «υψηλή» συγγνώμη, για ένα γεγονός που στοιχειώνει γενιές και γενιές της;
Δεν φτάνει
«Για το χωριό μας είναι καλό ότι θα έρθει και θα τον υποδεχθούμε. Η συγγνώμη είναι καλοδεχούμενη, αλλά δεν φτάνει. Θα ήταν καλύτερα αν ο κ. πρόεδρος βοηθούσε να σπουδάσουν στη Γερμανία κάποια παιδιά και να βρουν δουλειά μερικοί άνεργοι συγχωριανοί μας», λέει στην «Κ» ο συνταξιούχος Ιωάννης Σιαφάκας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που Γερμανός αξιωματούχος μεταβαίνει στους Λιγκιάδες για να αποτίσει φόρο τιμής στους 82 σφαγιασθέντες κατοίκους από μονάδες της «αιματοβαμμένης μεραρχίας» Εντελβάις, ως αντίποινα για τη δολοφονία από αντάρτες του ΕΔΕΣ, Γερμανού αξιωματικού, 40 χιλιόμετρα μακριά, κοντά στο Τέροβο των Ιωαννίνων. Πρεσβευτές της Γερμανίας καταθέτουν κάθε χρόνο στεφάνι και μάλιστα κοιμούνται το βράδυ σε ξενοδοχεία του χωριού. Σε μια χειρονομία με συμβολισμό, εξάλλου, πριν από δύο χρόνια μαθητές Γυμνασίου από τη Γερμανία ήρθαν στους Λιγκιάδες, καθάρισαν το μνημείο και βοήθησαν σε εργασίες επισκευής σπιτιών.
Ομως τώρα, οι απόγονοι των σφαγιασθέντων θα έχουν μπροστά τους τον πρώτο πολίτη της Γερμανίας, πάστορα μάλιστα, Γιόακιμ Γκάουκ, έτοιμο να αποτινάξει με τη δημόσια συγγνώμη ιστορικές ενοχές απέναντι στους Ελληνες. Ο Ευριπίδης Χολέβας, αντιδήμαρχος το 2005, πήρε μέρος με αντιπροσωπεία του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων σε διαδήλωση αντιστασιακών απ’ όλη την Ευρώπη, έξω από το Μόναχο, όπου εδρεύει ο σύλλογος αποστράτων της «Εντελβάις», την οποία οργάνωσε το Ινστιτούτο Κοινωνικής Ιστορίας του Αμβούργου, που τεκμηρίωσε πολλά εγκλήματα της Βέρμαχτ (και) στην Ελλάδα. Ηταν μαζί του και ο μοναδικός εν ζωή επιζήσας της σφαγής Παναγιώτης Μπαμπούσκας, που την ημέρα της επίσκεψης θα βρίσκεται στην Αθήνα για προσωπικούς λόγους. «Ο δήμαρχος εκείνης της κωμόπολης ήταν γιος του στρατηγού της “Eντελβάις” στην Ηπειρο και αρνήθηκε να μας δεχθεί, όμως οι απλοί Γερμανοί μας υποδέχθηκαν με θέρμη και θαυμασμό, ειδικά τον Παναγιώτη», λέει.
Οι μνήμες του Ολοκαυτώματος δεν εμπόδισαν πολλούς κατοίκους των Λιγκιάδων να γίνουν μετανάστες στη Γερμανία. «Ο γερμανικός λαός, οι απλοί άνθρωποι δεν έφταιγαν σε τίποτα, οι καταστάσεις ήταν τέτοιες...» τονίζει η Ευαγγελία Σιαφάκα, μετανάστρια στο Μόναχο τη δεκαετία του ’90, που αφηγείται στην «Κ» τη γνωριμία της με Γερμανό που υπηρετούσε ως στρατιώτης τότε στα Γιάννενα. «Ημουν στην πόλη και έβλεπα το χωριό που καιγόταν -μου είπε- και όταν τον ρώτησα γιατί το κάνατε, απάντησε πως δεν θυμόταν...» προσθέτει. Ο καντηλανάφτης Βασίλης Φούκας μάς δείχνει το μνημείο λέγοντας: «Εχω δυο αδέρφια και τη γιαγιά μου εδώ». Και στην ερώτηση αν σκέφτεται να πει κάτι στον πρόεδρο της Γερμανίας, απαντάει: «Ο,τι και να του πούμε, το άχτι είναι μέσα μας...».
Το «άχτι» για τη σφαγή μπορεί να παραμένει στις ψυχές των ανθρώπων, όχι όμως σε όλους. Οκτώ μέλη της μικρής κοινωνίας Λιγκιάδων ψήφισαν στις τελευταίες εκλογές τους θαυμαστές της «Εντελβάις». Το πιθανότερο είναι να έχουν μερικούς συγγενείς στον κατάλογο των δολοφονηθέντων...
Στους Εβραίους των Ιωαννίνων
Ως χειρονομία καλής θέλησης στο κορυφαίο επίπεδο, και σε μια εποχή που οι σχέσεις των δύο χωρών, Ελλάδας και Γερμανίας, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών χαρακτηρίζονται δύσκολες, εκλαμβάνει την προγραμματισμένη επίσκεψη του προέδρου της Γερμανίας Γιόακιμ Γκάουκ στη συναγωγή, ο πρόεδρος της Εβραϊκής Κοινότητας Ιωαννίνων κ. Μωυσής Ελισάφ.
«Οι Γερμανοί προσπαθούν να δείξουν ότι θέλουν να υπερβούν το παρελθόν. Δεν σημαίνει ότι ξεχνάμε, οφείλουμε να θυμόμαστε, αλλά και να διδασκόμαστε για το μέλλον», τονίζει ο ίδιος στην «Κ».
Μόλις πενήντα μέλη αριθμεί σήμερα η εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων. Ανήμερα την 25η Μαρτίου του 1944 με μια σχεδιασμένη επιχείρηση, οι Ναζί, σε συνεργασία με Ελληνες συνεργάτες τους, συνέλαβαν και μετέφεραν στο Αουσβιτς 1.725 Ελληνες Εβραίους της πόλης, δηλαδή σχεδόν το σύνολο της κοινότητας. Τον επόμενο χρόνο και στη συνέχεια επέστρεψαν στην πόλη λιγότεροι από εκατό και σήμερα από αυτούς ζουν μόνον οι επτά.
Κάποιους εξ αυτών, που παρά το προχωρημένο της ηλικίας τους βρίσκονται σε καλή πνευματική και σωματική κατάσταση, ζήτησε να συναντήσει ο Γερμανός πρόεδρος. Μία θα είναι η κ. Στέλλα Κοέν.
«Τι θα του πείτε;» την ρωτάμε. Αμέσως ξεσπάει σε λυγμούς. «Αχ, παιδί μου, δεν θα ήθελα, για να είμαι ειλικρινής, να πάω. Οι αναμνήσεις είναι φοβερές. Θα το κάνω όμως στη μνήμη όσων δολοφονήθηκαν και θα τον ρωτήσω “γιατί;”. “Γιατί”, θα του πω, “οι πρόγονοί σου αφάνισαν όλους τους συγγενείς μου και δεν υπάρχουν γύρω μου δικοί μου άνθρωποι για να με σηκώσουν όταν θα πεθάνω”;».
ΠΗΓΗ: 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου