Από το ΒΗΜΑ, Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2010

Ζητούμενο η ορθή διδασκαλία

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΒΟΛΟΠΟΥΛΟΣ | Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2010

Η συζήτηση για τη σκοπιμότητα, ή μη, της διδασκαλίας της Ιστορίας μαρτυρεί, πιστεύω, μια γενικότερη βαθιά ασθένεια της ελληνικής κοινωνίας. Είναι θλιβερό ένα έθνος με τρισχιλιετείς τίτλους και εμπειρίες ιστορικές, σημαντικές και ποικίλες, μια χώρα κατάσπαρτη και μια πνευματική ζωή κατάφορτη από μαρτυρίες του λόγου και πολιτιστικά μνημεία, να στρέφει τα νώτα στο ένδοξο παρελθόν του, στο ίδιο που αναζητούν οι άλλοι στοιχεία θεμελιακά αυτής της ύπαρξής τους! Αραγε αμάθεια ή, έστω ολιγομάθεια, πλέγμα αυτοκαταστροφής, ηθελημένη συσκότιση της αλήθειας υπό το κράτος ακραίων πολιτικών και ιδεολογικών επιλογών παρωχημένων ήδη σε ευρύτερη παγκόσμια κλίμακα, τι θα ήταν δυνατό να χαρακτηρίσει την αποστροφή αυτή προς ό,τι μοναδικό έχει συντελεστεί;

Θα ήταν, νομίζω, περιττό να εκφράσω την αντίθεσή μου απέναντι στην πρωτοφανή ιδέα για την υποβάθμιση της διδασκαλίας της Ιστορίας. Οπωσδήποτε, είναι σκόπιμηθα έλεγα εκάστοτε και απαραίτητη - η προσαρμογή των διδακτικών μεθόδων στις επιταγές των καιρών. Οι τελευταίες όμως αυτές είναι επιβεβλημένο να ανταποκρίνονται στις βαθύτερες ανάγκες και να μην ακολουθούν τα ρεύματα κάθε εποχής· κατά μείζονα λόγο, αν τα τελευταία αυτά υπαγορεύονται από ρευστές σκοπιμότητες. Είναι ειδικά αναγκαία η αναρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος στην Ελλάδα, προκειμένου να καταστεί, επιτέλους, εφικτή και η ορθή διδασκαλία της Ιστορίας, μέσω ευσύνοπτων εγχειριδίων τα οποία να παρέχουν την αναγκαία ουσιαστική γνώση. Συνιστά, εξάλλου, γενικότερο πόρισμα ότι η διαφορά μεταξύ επιστήμης και βλαπτικού ερασιτεχνισμού έγκειται στην ικανότητα διάκρισης του ουσιώδους από το επουσιώδες. Είναι όμως απαραίτητο να διατυπωθεί η τελική κρίση για τα εγχειρίδια, όχι από κοινωνικούς επιστήμονες αλλά από τους ίδιους τους ιστορικούς και, παράλληλα, να επιδιωχθεί η ορθολογική διαρρύθμιση της διδακτέας ύλης· προ ετών είχα, από κοινού με εκλεκτούς συναδέλφους, προτείνει, ως μέλος ειδικής επιτροπής του υπουργείου Παιδείας, την εμμονή στην ελληνική κυρίως ιστορία, μετά το Δημοτικό, στο Γυμνάσιο· την απόδοση όμως στο Λύκειο της προτεραιότητας στην παγκόσμια ιστορία με αναφορά και στην Ελλάδα, σε σχέση με τον διεθνή περίγυρο.

Επιβοηθητικά, τη φορά αυτή, προς την ίδια κατεύθυνση, θα ήταν δυνατό να αξιοποιηθούν και συγκεκριμένοι θεσμικοί φορείς. Ανάμεσά τους, η ύπαρξη και η λειτουργία στα ελληνικά πανεπιστήμια ειδικού Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας προσφέρεται, όχι μόνο για να επιβεβαιώσει τη σκοπιμότητα αλλά και για να συμβάλει στην καλύτερη διδασκαλία της Ιστορίας. Η Ακαδημία Αθηνών, εξάλλου, εμμένοντας στην αυστηρά επιστημονική αποστολή της, συντελεί και στη διαφώτιση του ιστορικού παρελθόντος. Πρόσφατα, μάλιστα, μέσω της οργάνωσης επιστημονικών ημερίδων, στις οποίες συμμετέχουν τακτικά και αντεπιστέλλοντα μέλη της, τείνει ακριβώς να εξετάσει πολύπλευρα τη θέση, στη σημερινή εποχή, της διαχρονικής έννοιας και του περιεχομένου των κλασικών γραμμάτων, του νέου Ελληνισμού και της κυοφορούμενης Ευρώπης. Η υπεύθυνη πραγμάτευση αλλά και η συστηματική ενημέρωση πάνω στα θέματα αποτελεί απαράβλεπτη προϋπόθεση για την ανάληψη κάθε πρωτοβουλίας από την πλευρά της πολιτείας.

Γενικώς η αναζήτηση και η προσέγγιση της επιστημονικής αλήθειας αποτελούν σταθερό γνώμονα τον οποίο είναι επιφορτισμένο να προστατεύει κάθε ευνομούμενο κράτος.

Ο κ. Κωνσταντίνος Σβολόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.