Για μια κουλτούρα πολιτικής συνεργασίας

Joseph Hirsch (1910-1981) Sextet, 1965

Του Νίκου Τσούλια

      Θεωρώ ότι η χώρα μας δεν έχει μόνο οικονομικό πρόβλημα αλλά και έντονο πολιτικό πρόβλημα και ακόμα πιο έντονο πρόβλημα διακυβέρνησης. Απτή απόδειξη αυτής της θεώρησης είναι α) το μικρό ποσοστό συμμετοχής των πολιτών στις τελευταίες εκλογές (55%) – πρωτόγνωρο για την πολιτική ιστορία μας -, β) οι σημερινές πλήρως απογοητευτικές δημοσκοπήσεις για την άσκηση συνολικά της πολιτικής και γ) οι απανωτές αλλαγές κυβερνήσεων και η αποτυχία των προγραμμάτων τους.

      Προφανώς

αυτά τα σημεία δεν ανάγονται στο πεδίο των αιτίων αλλά των αιτιατών. Οι αιτίες είναι κυρίως οι κυνικές απαιτήσεις των δανειστών για την αποπληρωμή του χρέους μας και ο διάχυτος και έντονος λαϊκισμός που χαρακτήρισε και χαρακτηρίζει ακόμα τόσο το λαό όσο και το πολιτικό σύστημα, με πρωτεργάτες αφενός τον Τσίπρα και το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και αφετέρου τον Σαμαρά και τη Ν.Δ. Τελικά δεν κατανοήσαμε ως ελληνική πολιτεία δύο πολύ απλά στοιχεία: ότι το χρέος θα το πληρώσουμε και ότι η πιο ενδεδειγμένη πολιτική αντιμετώπισης ήταν και είναι η ευρεία πολιτική συνεργασία, γιατί μόνο μια τέτοια στάση μας θα διαμόρφωνε τον καλύτερο για εμάς συσχετισμό δυνάμεων στις διαπραγματεύσεις με την άλλη πλευρά.

      Δεν έχουμε κατανοήσει ακόμα ότι έχει ήδη έλθει το τέλος των μονοκομματικών κυβερνήσεων και ότι το σύστημα διακυβέρνησης οφείλει να είναι ευρείας κομματικής αλλά και ουσιαστικής συνεργασίας. Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης βρίσκονται στη φάση ανάπτυξης αυτού του μοντέλου εδώ και αρκετά χρόνια. Και η εξέλιξη αυτή δεν συνδέεται μόνο με τις απαιτήσεις της κρίσης αλλά είναι ευρύτερων αναγκών. Τα προβλήματα και οι προκλήσεις στο σημερινό κόσμο είναι πολλά και έντονα, κάτι που προϋποθέτει ισχυρές πλειοψηφίες με πραγματικές κοινωνικές αντιστοιχήσεις. Και δυστυχώς δεν έχουμε κατακτήσει μια κουλτούρα συνεργασίας και στο πολιτικό σύστημα αλλά και στους κοινωνικούς χώρους και στο συνδικαλισμό.

      Κατά τη γνώμη μου, οι πολιτικές και κυρίως οι κομματικές επιλογές μας θα πρέπει πλέον να περιλαμβάνουν ως κριτήριο διαμόρφωσής τους όχι μόνο το πεδίο της ιδεολογίας μας και των με ευρεία έννοια συμφερόντων μας αλλά και τη συμπερίληψη του κριτηρίου αν το κόμμα μας χαρακτηρίζεται και από αντίληψη συνεργασίας. Θεωρώ δε ότι οι κομματικές επιλογές μας δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός αλλά να υπηρετούν άμεσα και το σύστημα διακυβέρνησης. Δεν ψηφίζουμε για να δούμε την κατάταξη των κομματικών οργανισμών αλλά για το πώς θα κυβερνηθεί η χώρα μας. Αυτή δεν είναι άλλωστε και η πεμπτουσία και η καταστατική σύσταση της πολιτικής;

      Πού θέλω να καταλήξω; Με δεδομένο περίπου τον κομματικό χάρτη με βάση τόσο τις τελευταίες εκλογές αλλά και κυρίως με βάση τις σημερινές τάσεις όπως αποτυπώνονται στις δημοσκοπήσεις και στους κοινωνικούς χώρους μόνο η Δημοκρατική Συμπαράταξη έχει αυτή την πολιτική κουλτούρα – κατ’ ανάγκη βέβαια μπορεί να ισχυριστεί κάποιος, αλλά δεν έχει και τόση σημασία η αφετηρία αυτής της κουλτούρας όσο η μεγάλη αναγκαιότητά της.

      Βέβαια και η συνεργασία των κομμάτων δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά υπηρετεί την ανάγκη διακυβέρνησης. Δηλαδή οφείλει να έχει πολιτική και ιδεολογική συνάφεια και να είναι ουσιαστική και αποτελεσματική. Πώς μπορεί, για παράδειγμα, να ερμηνευθεί το σημερινό σχήμα συγκυβέρνησης ανάμεσα σε ένα κόμμα (τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α.) που ισχυριζόταν μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον ότι είναι αντισυστημικό κόμμα και σε ένα άλλο (τους ΑΝ.ΕΛ.), που εμφορείται από βαθιά ακροδεξιά και εθνικιστικά χαρακτηριστικά; Η ερμηνεία είναι απλή και απόλυτα προφανής. Τους ένωσε ο έντονος κοινός λαϊκισμός και η βαθιά επίσης κοινή επιθυμία για νομή της εξουσίας. Όλα τα άλλα που επικαλέσθηκαν ήταν για τους αφελείς, που ούτως ή άλλως πληθαίνουν στη σημερινή περίοδο και γι’ αυτό καρποφόρησε τόσο εύκολα η δημαγωγία. Δεν νομίζω άλλωστε να έχουμε στην πολιτική ιστορία τέτοια ανάλογης σύνθεσης κυβερνητική συνεργασία.

      Όταν ένας πολίτης δεν μπορεί να στοχαστεί στοιχειωδώς και να κατανοήσει ότι το χρέος μιας χώρας ποτέ δεν καταργείται μονομερώς από την ίδια τη χώρα και ότι σε περιόδους βαθιάς κρίσης δεν υπάρχουν λυτρωτικές στιγμές και μεσσιανικές λύσεις, είναι φανερό ότι η μαύρη εικόνα μας όχι απλά και μόνο θα παρατείνεται αλλά και θα αναπαράγεται αποικίζοντας και το μέλλον. Σε περιόδους κρίσης, αν δεν αναπτυχθεί μια αντίληψη βαθιάς αυτογνωσίας και ικανοποιητικής ερμηνευτικής θεώρησης της πραγματικότητας, θα καρποφορεί ο λαϊκισμός, η αποδόμηση της πολιτικής και στο βάθος θα εμφανίζεται ο φασισμός ως η απώτερη έκφραση του λαϊκισμού και της αποδόμησης της πολιτικής. Η ιστορία είναι τόσο φοβερά παιδαγωγική και όμως δεν μας διδάσκει, γιατί δεν θέλουμε να διδαχτούμε!

      Έχουμε μια αλαζονική νοοτροπία όσον αφορά την προσωπική μας γνώμη, που δεν αφήνει περιθώρια για προαγωγή της μετριοπάθειας, για σχετικότητα του λόγου μας και για σύνθεση των διαφορετικών απόψεων. Άλλοις λόγοις, η πρόκληση της πολιτικής δεν είναι απλά και μόνο η κομματική μας επιλογή αλλά κάτι πιο ουσιαστικό, η κουλτούρα συνεννόησης και συνεργασίας.

Lyonel Feininger (German-American, 1871 – 1956), Gaberndorf I, 1921
https://anthologio.wordpress.com/2017/02/27/%cf%8d-%ce%ae-13/

ΠΗΓΗ: