Το Βήμα
Του Σταύρου Π. Ψυχάρη 
Επειδή όλο και περισσότερο γίνεται λόγος για κυβέρνηση συνεργασίας, ας δούμε τι διδάσκει η κτηθείσα πείρα.
Κυβέρνηση συνεργασίας είχαμε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Πρωθυπουργός ο γηραιός Θεμιστοκλής Σοφούλης, αρχηγός των Φιλελευθέρων (Κέντρο), και αντιπρόεδρος ο Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος (Δεξιά). Προκειμένου να επιτευχθεί η συγκρότηση της κυβερνήσεως συνεργασίας ο Κ. Τσαλδάρης απεδέχθη τον β΄ ρόλο αν και το Λαϊκόν Κόμμα διέθετε στη Βουλή περισσότερες έδρες από τους Φιλελευθέρους.
Από το τέλος του Εμφυλίου και ως τον εκλογικό θρίαμβο του Παπάγου (1952) σχηματίστηκαν διάφορες πολυκομματικές κυβερνήσεις βραχύβιες τόσο ώστε η Ιστορία να τις καταγράψει στις υποσημειώσεις.
Η πρώτη εν δυνάμει περίπτωση για κυβέρνηση «συνεργασίας» προκύπτει το 1963 μετά την εκλογική νίκη τήςυπό τον Γ. Παπανδρέου- Ενώσεως Κέντρου. Στο κορύφωμα του Ανενδότου Αγώνος η Ενωση Κέντρου νίκησε τότε αλλά δεν κατάφερε να συγκεντρώσει τις απαιτούμενες για την πλειοψηφία της Βουλής 151 έδρες. Τότε στο πολιτικό παιχνίδι προσήλθε εθελοντής η ΕΔΑ, μετωπική πολιτική έκφραση του εν παρανομία ευρισκομένου ΚΚΕ. Ο Γ. Παπανδρέου, πατέρας του συνθήματος Ο αγώνας μας είναι διμέτωπος, αρνήθηκε την προσφορά της ΕΔΑ να δώσει ψήφον εμπιστοσύνης, οπότε τα δύο κόμματα σχημάτιζαν σχήμα συνεργασίας, έστω και αν η ΕΔΑ δεν ζητούσε άμεσα συμμετοχή στην κυβέρνηση.
Παρά την άρνηση του Γ. Παπανδρέου να δεχθεί τη στήριξή της, η ΕΔΑ υπερψήφισε τη νέα κυβέρνηση. Οσοι πίστευαν ότι είχε έλθει η ώρα της Κεντροαριστεράς γρήγορα διεπίστωσαν ότι έτρεφαν φρούδες ελπίδες. Ο Γ. Παπανδρέου αρνήθηκε τη στήριξη της ΕΔΑ, υπέβαλε παραίτηση και ζήτησε νέες εκλογές, τις οποίες ο βασιλεύς Παύλος προκήρυξε, διορίζοντας υπηρεσιακό πρωθυπουργό τον διοικητή της Εθνικής Τραπέζης Ι. Παρασκευόπουλο.
Στις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964 η Ενωση Κέντρου θριάμβευσε και εξανεμίστηκαν τα όνειρα ορισμένων για συγκρότηση συμμαχικής κυβερνήσεως κεντροαριστερού προσανατολισμού.
Πέρασαν πολλά χρόνια, με γεγονότα δραματικά και βαθιές μεταβολές έως ότου φθάσαμε στο έτος 1989, που έμεινε στην Ιστορία με τον χαρακτηρισμό Βρώμικο ΄89. Τότε σχηματίστηκε κυβέρνηση συνεργασίας της ΝΔ (φυσική συνέχεια της Δεξιάς με κεντρώες πινελιές) με τον Συνασπισμό της Αριστεράς, μετωπικό σχήμα με πρωτοκαθεδρία του ΚΚΕ. Η κυβέρνηση συνεργασίας μεταξύ της παραδοσιακής Δεξιάς και της παραδοσιακής Αριστεράς προέκυψε επειδή οι συγκροτήσαντες το σχήμα είχαν κοινό στόχο την εξουδετέρωση του Ανδρέα Παπανδρέου και τη διάλυση του ΠαΣοΚ. Πρωταγωνιστής στα προξενιά που προηγήθηκαν ήταν ο Κ. Μητσοτάκης που ως πρόεδρος της ΝΔ το 1989 πέτυχε αυτό που δεν είχε καταφέρει ως πολιτικός «μεσολαβητής» το καλοκαίρι του 1965. Τότε ο Κ. Μητσοτάκης, λίγο προτού αρχίσει, ώρα μεσάνυχτα, η ψηφοφορία για ψήφο εμπιστοσύνης στην (δεύτερη) κυβέρνηση των αποστατών (υπό τον Ηλία Τσιριμώκο), είχε κάνει στην ΕΔΑ μιαν απίστευτη πρόταση. Αν ψηφίσετε τον Τσιριμώκο ως πρωθυπουργό, η νέα κυβέρνηση θα καταργήσει τα Εκτακτα Μέτρα (δηλαδή τους περιβόητους αντικομμουνιστικούς νόμους 375 και 509 κ.λπ.). Μία ώρα και πλέον καθυστέρησε η έναρξη της ψηφοφορίας, ενόσω ο Κ. Μητσοτάκης και οι συνεργάτες του προσπαθούσαν να πείσουν την αντιπροσωπεία της ΕΔΑ στις ανεπίσημες αυτές συζητήσεις που έληξαν ανεπιτυχώς.
Κυβέρνηση συνεργασίας είχαμε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Πρωθυπουργός ο γηραιός Θεμιστοκλής Σοφούλης, αρχηγός των Φιλελευθέρων (Κέντρο), και αντιπρόεδρος ο Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος (Δεξιά). Προκειμένου να επιτευχθεί η συγκρότηση της κυβερνήσεως συνεργασίας ο Κ. Τσαλδάρης απεδέχθη τον β΄ ρόλο αν και το Λαϊκόν Κόμμα διέθετε στη Βουλή περισσότερες έδρες από τους Φιλελευθέρους.
Από το τέλος του Εμφυλίου και ως τον εκλογικό θρίαμβο του Παπάγου (1952) σχηματίστηκαν διάφορες πολυκομματικές κυβερνήσεις βραχύβιες τόσο ώστε η Ιστορία να τις καταγράψει στις υποσημειώσεις.
Η πρώτη εν δυνάμει περίπτωση για κυβέρνηση «συνεργασίας» προκύπτει το 1963 μετά την εκλογική νίκη τήςυπό τον Γ. Παπανδρέου- Ενώσεως Κέντρου. Στο κορύφωμα του Ανενδότου Αγώνος η Ενωση Κέντρου νίκησε τότε αλλά δεν κατάφερε να συγκεντρώσει τις απαιτούμενες για την πλειοψηφία της Βουλής 151 έδρες. Τότε στο πολιτικό παιχνίδι προσήλθε εθελοντής η ΕΔΑ, μετωπική πολιτική έκφραση του εν παρανομία ευρισκομένου ΚΚΕ. Ο Γ. Παπανδρέου, πατέρας του συνθήματος Ο αγώνας μας είναι διμέτωπος, αρνήθηκε την προσφορά της ΕΔΑ να δώσει ψήφον εμπιστοσύνης, οπότε τα δύο κόμματα σχημάτιζαν σχήμα συνεργασίας, έστω και αν η ΕΔΑ δεν ζητούσε άμεσα συμμετοχή στην κυβέρνηση.
Παρά την άρνηση του Γ. Παπανδρέου να δεχθεί τη στήριξή της, η ΕΔΑ υπερψήφισε τη νέα κυβέρνηση. Οσοι πίστευαν ότι είχε έλθει η ώρα της Κεντροαριστεράς γρήγορα διεπίστωσαν ότι έτρεφαν φρούδες ελπίδες. Ο Γ. Παπανδρέου αρνήθηκε τη στήριξη της ΕΔΑ, υπέβαλε παραίτηση και ζήτησε νέες εκλογές, τις οποίες ο βασιλεύς Παύλος προκήρυξε, διορίζοντας υπηρεσιακό πρωθυπουργό τον διοικητή της Εθνικής Τραπέζης Ι. Παρασκευόπουλο.
Στις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964 η Ενωση Κέντρου θριάμβευσε και εξανεμίστηκαν τα όνειρα ορισμένων για συγκρότηση συμμαχικής κυβερνήσεως κεντροαριστερού προσανατολισμού.
Πέρασαν πολλά χρόνια, με γεγονότα δραματικά και βαθιές μεταβολές έως ότου φθάσαμε στο έτος 1989, που έμεινε στην Ιστορία με τον χαρακτηρισμό Βρώμικο ΄89. Τότε σχηματίστηκε κυβέρνηση συνεργασίας της ΝΔ (φυσική συνέχεια της Δεξιάς με κεντρώες πινελιές) με τον Συνασπισμό της Αριστεράς, μετωπικό σχήμα με πρωτοκαθεδρία του ΚΚΕ. Η κυβέρνηση συνεργασίας μεταξύ της παραδοσιακής Δεξιάς και της παραδοσιακής Αριστεράς προέκυψε επειδή οι συγκροτήσαντες το σχήμα είχαν κοινό στόχο την εξουδετέρωση του Ανδρέα Παπανδρέου και τη διάλυση του ΠαΣοΚ. Πρωταγωνιστής στα προξενιά που προηγήθηκαν ήταν ο Κ. Μητσοτάκης που ως πρόεδρος της ΝΔ το 1989 πέτυχε αυτό που δεν είχε καταφέρει ως πολιτικός «μεσολαβητής» το καλοκαίρι του 1965. Τότε ο Κ. Μητσοτάκης, λίγο προτού αρχίσει, ώρα μεσάνυχτα, η ψηφοφορία για ψήφο εμπιστοσύνης στην (δεύτερη) κυβέρνηση των αποστατών (υπό τον Ηλία Τσιριμώκο), είχε κάνει στην ΕΔΑ μιαν απίστευτη πρόταση. Αν ψηφίσετε τον Τσιριμώκο ως πρωθυπουργό, η νέα κυβέρνηση θα καταργήσει τα Εκτακτα Μέτρα (δηλαδή τους περιβόητους αντικομμουνιστικούς νόμους 375 και 509 κ.λπ.). Μία ώρα και πλέον καθυστέρησε η έναρξη της ψηφοφορίας, ενόσω ο Κ. Μητσοτάκης και οι συνεργάτες του προσπαθούσαν να πείσουν την αντιπροσωπεία της ΕΔΑ στις ανεπίσημες αυτές συζητήσεις που έληξαν ανεπιτυχώς.
* * *
Στις ημέρες μας τι σημαίνει ο όρος πολιτική συστράτευση σήμερα και κυβέρνηση συνεργασίας αύριο;
Ολες οι κυβερνήσεις ονειρεύονται ήρεμο πολιτικό βίο και τη συναίνεση της αντιπολιτεύσεως. Είναι το όνειρο όλων των κυβερνώντων.
Φυσικά ούτε ο κ. Παπανδρέου χθες ούτε ο κ. Σαμαράς σήμερα είχαν ποτέ την πρόθεση να παραδοθούν στα κυβερνητικά σχήματα των αντιπάλων τους! Περίμεναν και περιμένουν, με τη θεωρία του ώριμου μήλου.
Αυτά διδάσκει η Ιστορία. Στους ηγέτες των εναλλασσόμενων στην εξουσία δύο μεγάλων κομμάτων εναπόκειται να σκεφθούν και να αποφασίσουν αν ήλθε η ώρα για μια Νέα Αρχή.
Ολες οι κυβερνήσεις ονειρεύονται ήρεμο πολιτικό βίο και τη συναίνεση της αντιπολιτεύσεως. Είναι το όνειρο όλων των κυβερνώντων.
Φυσικά ούτε ο κ. Παπανδρέου χθες ούτε ο κ. Σαμαράς σήμερα είχαν ποτέ την πρόθεση να παραδοθούν στα κυβερνητικά σχήματα των αντιπάλων τους! Περίμεναν και περιμένουν, με τη θεωρία του ώριμου μήλου.
Αυτά διδάσκει η Ιστορία. Στους ηγέτες των εναλλασσόμενων στην εξουσία δύο μεγάλων κομμάτων εναπόκειται να σκεφθούν και να αποφασίσουν αν ήλθε η ώρα για μια Νέα Αρχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου