ΣΠΥΡΟΣ ΒΛΕΤΣΑΣ
Άλλοι τους ονομάζουν λαθρομετανάστες,
άλλοι παράνομους ή παράτυπους μετανάστες, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι
πρέπει να ονομάζονται οικονομικοί πρόσφυγες ή απλώς πρόσφυγες. Ενώ για
το πώς θα αποκαλούνται όσοι μπαίνουν στη χώρα μας χωρίς να ακολουθούν τη
νόμιμη οδό γίνεται αρκετή συζήτηση, για τους διακινητές τους τα μέσα
ενημέρωσης έχουν από χρόνια καταλήξει στη λέξη δουλέμποροι. Ακόμη και τα
σκάφη που χρησιμοποιούν οι διακινητές ονομάζονται δουλεμπορικά.
Η λέξη δουλέμπορος περιγράφει εκείνους που όταν υπήρχε ο θεσμός της δουλείας αποκόμιζαν κέρδη από τις αγοραπωλησίες σκλάβων. Σκλάβων που δεν είχαν κανένα δικαίωμα και δεν αποφάσιζαν οι ίδιοι για τη ζωή τους. Ανήκαν στην περιουσία του δουλεμπόρου και στη συνέχεια του αφέντη τους. Οι σημερινοί διακινητές έχουν και εκείνοι ως σκοπό το κέρδος από τη διακίνηση των ανθρώπων, αλλά αυτή είναι η μόνη ομοιότητά τους με τους δουλεμπόρους.
Η διακίνηση μεταναστών δεν γίνεται από εμπόρους που διαφεντεύουν τις ζωές των ανθρώπων που μετακινούνται. Εξαιρείται η διακίνηση ανθρώπων στα πλαίσια του trafficking που είναι πράγματι μια σύγχρονη μορφή δουλείας, αλλά αφορά ένα πολύ μικρό ποσοστό των μεταναστών. Οι υπόλοιποι για να ταξιδέψουν προς την Ευρώπη πληρώνουν μεγάλα ποσά, που για τα οικονομικά δεδομένα των χωρών τους είναι μια ολόκληρη περιουσία. Ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι ξεκινώντας από τη χώρα τους αρκετοί έχουν συνείδηση πως ίσως να χρειαστεί να διακινδυνεύσουν ακόμη και την ίδια τους τη ζωή για να φθάσουν στον προορισμό τους.
Οι μετανάστες αποφασίζοντας να μεταναστεύσουν παίρνουν μια πολύ σημαντική απόφαση για τη ζωή τους. Η κατάταξη των ανθρώπων αυτών στην κατηγορία του σκλάβου είναι μία άρνηση της ατομικότητάς τους. Κυρίως είναι μια περιφρόνηση για την προσωπική τους αλήθεια.
Η μετανάστευση αποτελεί μια προσωπική επιλογή διαφυγής από τις καταστάσεις που βιώνουν στη χώρα καταγωγής τους. Η φτώχεια και οι πόλεμοι αναγκάζουν τους μετανάστες να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, ξέροντας ότι στην Ευρώπη τους περιμένει μια δύσκολη ζωή. Ξέρουν ότι θα πρέπει να ξεκινήσουν από το χαμηλότερο σκαλί της κοινωνίας με σκληρή δουλειά. Ξέρουν καλά τι θα έχουν να αντιμετωπίσουν.
Εφόσον έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί τα κανάλια μιλούν καθημερινά για δουλεμπόρους; Η απάντηση είναι ότι δανείζονται ένα παλιό αριστερό στερεότυπο που χρησιμοποίησε και ο Ανδρέας Παπανδρέου στη δεκαετία του 1970, ο οποίος μιλούσε για τα σκλαβοπάζαρα της Γερμανίας όταν αναφερόταν στην ελληνική μετανάστευση εκείνης της εποχής.
Βεβαίως, ούτε τότε υπήρχαν σκλάβοι. Απλώς πολλοί Έλληνες ήθελαν αυτά που η Ελλάδα δε μπορούσε να τους δώσει και αναζητούσαν μία καλύτερη τύχη στα υψηλά μεροκάματα της Γερμανίας. Σε σχέση με τους σημερινούς μετανάστες είχαν το πλεονέκτημα της εξασφαλισμένης εργασίας, ήταν νόμιμοι και ενταγμένοι στην επίσημη οικονομία. Αυτό τους πρόσφερε την προστασία της εργατικής νομοθεσίας και πρόσβαση στις κοινωνικές παροχές.
Σήμερα ορισμένοι αριστεροί εντοπίζουν στους φτωχούς μετανάστες το προλεταριάτο που πάντα αναζητούσαν. Και πράγματι, οι μετανάστες που φθάνουν εξαθλιωμένοι στην Ευρώπη μοιάζουν προλετάριοι, καθώς δεν έχουν κυριολεκτικά τίποτε άλλο εκτός από την εργατική τους δύναμη. Η επιδίωξή τους, όμως, να ζήσουν στις ανεπτυγμένες κοινωνίες και να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που οι χώρες αυτές προσφέρουν (ασφάλεια, μισθούς, πρόνοια), τους διαφοροποιεί από το κλασικό προλεταριάτο.
Δεν έχουν «να χάσουν τις αλυσίδες τους», γιατί στόχος τους είναι να λάβουν μερίδιο από την ευημερία της νέας τους χώρας, ακόμη και αν αυτή είναι η Ελλάδα της κρίσης. Η επιδίωξή τους δεν είναι αβάσιμη. Το αποδεικνύει η εξέλιξη των Αλβανών μεταναστών που ήρθαν λιπόσαρκοι και ρακένδυτοι στην Ελλάδα και πρόκοψαν, παρά την εκμετάλλευση και τον ρατσισμό που συνάντησαν.
Η χρήση του στερεότυπου του δουλεμπόρου σήμερα δεν γίνεται από άγνοια ούτε από παρεξήγηση. Η ηθική απαξία και ο τόνος που δίνει η λέξη δουλέμπορος είναι χρήσιμα για τη δραματουργία των δελτίων ειδήσεων. Η ιστορία που αφηγούνται πρέπει οπωσδήποτε να έχει κακούς, τους οποίους ο θεατής θα μπορεί να μισεί χωρίς ενοχές.
Η επινόηση του χαρακτηρισμού δουλέμπορος αποτελεί μέρος ενός φαινομένου που στην Ελλάδα κλιμακώνεται χρόνο με το χρόνο. Αντί στο δημόσιο λόγο να αναζητούνται οι λέξεις που θα αποδίδουν την αληθινή διάσταση των πραγμάτων , πολιτικοί και δημοσιογράφοι ανταγωνίζονται για την πιο δραματικά φορτισμένη ρητορεία.
Υπάρχει μια αγορά λέξεων στην οποία την μεγαλύτερη αξία έχουν εκείνες που φέρνουν το καλύτερο συναισθηματικό αποτέλεσμα. Σαν να μη μπορούμε να συνομιλήσουμε και να συνεννοηθούμε σε μια κανονική γλώσσα. Όσα ακούσαμε κατά την διάρκεια της οικονομικής κρίσης με τις αναφορές σε κατοχή, γερμανοτσολιάδες και δοσίλογους ήταν ο παροξυσμός αυτού του φαινομένου. Τα πράγματα γίνονται χειρότερα όταν δούμε την αποδοχή που βρήκε το λεξιλόγιο του μίσους σε τμήματα της κοινής γνώμης και τα κέρδη που αποκόμισαν όσοι το χρησιμοποίησαν.
ΠΗΓΗ:
Η λέξη δουλέμπορος περιγράφει εκείνους που όταν υπήρχε ο θεσμός της δουλείας αποκόμιζαν κέρδη από τις αγοραπωλησίες σκλάβων. Σκλάβων που δεν είχαν κανένα δικαίωμα και δεν αποφάσιζαν οι ίδιοι για τη ζωή τους. Ανήκαν στην περιουσία του δουλεμπόρου και στη συνέχεια του αφέντη τους. Οι σημερινοί διακινητές έχουν και εκείνοι ως σκοπό το κέρδος από τη διακίνηση των ανθρώπων, αλλά αυτή είναι η μόνη ομοιότητά τους με τους δουλεμπόρους.
Η διακίνηση μεταναστών δεν γίνεται από εμπόρους που διαφεντεύουν τις ζωές των ανθρώπων που μετακινούνται. Εξαιρείται η διακίνηση ανθρώπων στα πλαίσια του trafficking που είναι πράγματι μια σύγχρονη μορφή δουλείας, αλλά αφορά ένα πολύ μικρό ποσοστό των μεταναστών. Οι υπόλοιποι για να ταξιδέψουν προς την Ευρώπη πληρώνουν μεγάλα ποσά, που για τα οικονομικά δεδομένα των χωρών τους είναι μια ολόκληρη περιουσία. Ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι ξεκινώντας από τη χώρα τους αρκετοί έχουν συνείδηση πως ίσως να χρειαστεί να διακινδυνεύσουν ακόμη και την ίδια τους τη ζωή για να φθάσουν στον προορισμό τους.
Οι μετανάστες αποφασίζοντας να μεταναστεύσουν παίρνουν μια πολύ σημαντική απόφαση για τη ζωή τους. Η κατάταξη των ανθρώπων αυτών στην κατηγορία του σκλάβου είναι μία άρνηση της ατομικότητάς τους. Κυρίως είναι μια περιφρόνηση για την προσωπική τους αλήθεια.
Η μετανάστευση αποτελεί μια προσωπική επιλογή διαφυγής από τις καταστάσεις που βιώνουν στη χώρα καταγωγής τους. Η φτώχεια και οι πόλεμοι αναγκάζουν τους μετανάστες να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, ξέροντας ότι στην Ευρώπη τους περιμένει μια δύσκολη ζωή. Ξέρουν ότι θα πρέπει να ξεκινήσουν από το χαμηλότερο σκαλί της κοινωνίας με σκληρή δουλειά. Ξέρουν καλά τι θα έχουν να αντιμετωπίσουν.
Εφόσον έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί τα κανάλια μιλούν καθημερινά για δουλεμπόρους; Η απάντηση είναι ότι δανείζονται ένα παλιό αριστερό στερεότυπο που χρησιμοποίησε και ο Ανδρέας Παπανδρέου στη δεκαετία του 1970, ο οποίος μιλούσε για τα σκλαβοπάζαρα της Γερμανίας όταν αναφερόταν στην ελληνική μετανάστευση εκείνης της εποχής.
Βεβαίως, ούτε τότε υπήρχαν σκλάβοι. Απλώς πολλοί Έλληνες ήθελαν αυτά που η Ελλάδα δε μπορούσε να τους δώσει και αναζητούσαν μία καλύτερη τύχη στα υψηλά μεροκάματα της Γερμανίας. Σε σχέση με τους σημερινούς μετανάστες είχαν το πλεονέκτημα της εξασφαλισμένης εργασίας, ήταν νόμιμοι και ενταγμένοι στην επίσημη οικονομία. Αυτό τους πρόσφερε την προστασία της εργατικής νομοθεσίας και πρόσβαση στις κοινωνικές παροχές.
Σήμερα ορισμένοι αριστεροί εντοπίζουν στους φτωχούς μετανάστες το προλεταριάτο που πάντα αναζητούσαν. Και πράγματι, οι μετανάστες που φθάνουν εξαθλιωμένοι στην Ευρώπη μοιάζουν προλετάριοι, καθώς δεν έχουν κυριολεκτικά τίποτε άλλο εκτός από την εργατική τους δύναμη. Η επιδίωξή τους, όμως, να ζήσουν στις ανεπτυγμένες κοινωνίες και να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που οι χώρες αυτές προσφέρουν (ασφάλεια, μισθούς, πρόνοια), τους διαφοροποιεί από το κλασικό προλεταριάτο.
Δεν έχουν «να χάσουν τις αλυσίδες τους», γιατί στόχος τους είναι να λάβουν μερίδιο από την ευημερία της νέας τους χώρας, ακόμη και αν αυτή είναι η Ελλάδα της κρίσης. Η επιδίωξή τους δεν είναι αβάσιμη. Το αποδεικνύει η εξέλιξη των Αλβανών μεταναστών που ήρθαν λιπόσαρκοι και ρακένδυτοι στην Ελλάδα και πρόκοψαν, παρά την εκμετάλλευση και τον ρατσισμό που συνάντησαν.
Η χρήση του στερεότυπου του δουλεμπόρου σήμερα δεν γίνεται από άγνοια ούτε από παρεξήγηση. Η ηθική απαξία και ο τόνος που δίνει η λέξη δουλέμπορος είναι χρήσιμα για τη δραματουργία των δελτίων ειδήσεων. Η ιστορία που αφηγούνται πρέπει οπωσδήποτε να έχει κακούς, τους οποίους ο θεατής θα μπορεί να μισεί χωρίς ενοχές.
Η επινόηση του χαρακτηρισμού δουλέμπορος αποτελεί μέρος ενός φαινομένου που στην Ελλάδα κλιμακώνεται χρόνο με το χρόνο. Αντί στο δημόσιο λόγο να αναζητούνται οι λέξεις που θα αποδίδουν την αληθινή διάσταση των πραγμάτων , πολιτικοί και δημοσιογράφοι ανταγωνίζονται για την πιο δραματικά φορτισμένη ρητορεία.
Υπάρχει μια αγορά λέξεων στην οποία την μεγαλύτερη αξία έχουν εκείνες που φέρνουν το καλύτερο συναισθηματικό αποτέλεσμα. Σαν να μη μπορούμε να συνομιλήσουμε και να συνεννοηθούμε σε μια κανονική γλώσσα. Όσα ακούσαμε κατά την διάρκεια της οικονομικής κρίσης με τις αναφορές σε κατοχή, γερμανοτσολιάδες και δοσίλογους ήταν ο παροξυσμός αυτού του φαινομένου. Τα πράγματα γίνονται χειρότερα όταν δούμε την αποδοχή που βρήκε το λεξιλόγιο του μίσους σε τμήματα της κοινής γνώμης και τα κέρδη που αποκόμισαν όσοι το χρησιμοποίησαν.
ΠΗΓΗ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου